TR EN

Dil Seçin

Ara

Bitkilerde Taklit

Bitkilerde Taklit

Arı orkidesi çiçeği arı şeklindedir ve taklit ettikleri böcek cinslerinin üreme salgılarına benzer oldukça aldatıcı bir koku salarlar. Şimdi bu çiçekteki taklit sanatını ne ile açıklamak mümkün? Bu çiçekteki hücrelerin etrafı gören gözleri mi var ki, arının şeklini taklit etsin?

Bazı bitkiler ve böcekler kendilerini çeşitli canlılara hatta bulundukları ortama benzeterek, düşmanlarına besin olmaktan kurtulurlar. Bu olay ekolojik dengede büyük önem taşır.

Canlıların gerek renk, gerekse desen bakımından bir bitkiyi veya bir hayvanı taklit etmesine mimikri denir. Mimikri olayının mekanizması tam anlamıyla aydınlatılamamıştır. Bir türün düşmanlarını yanıltmak için başka bir türü taklit etmesi ve böylece saldırılardan korunma mekanizması, yüzyıldan fazla bir süreden beri biyologları düşündürmüştür.

Mahlukatını pek çok hikmetlerle yaratan Allah’ın (cc), bitkilere bahşetmiş olduğu bu şaşırtıcı doğaya uyum sağlama faaliyeti bazı bitkilerde üremeye yardımcı olurken bazılarında da düşmanlarına karşı bir savunma mekanizması olarak kullanılır. Bu tip bitkiler diğer bitkilerin ya da böceklerin birçok özelliklerini (Renk, şekil, koku vs.) taklit eder şekilde yaratılmışlardır.

 

Arı Taklidi Yapan Orkide

Örneğin Orkideler’de nektar yoktur. Fakat bunun yerine taklit ettikleri böcek cinslerinin üreme salgılarına benzer oldukça aldatıcı bir koku salarlar. Buna ek olarak bazı orkide çiçeklerinin “Labellum” adı verilen alt dudakları tozlaşma için ihtiyaç duyulan böceklere benzer şekildedir. (Resim 1) Böcekler gerçeği ile taklidi arasında bir ayırım yapamazlar ve her ikisini de döllerler. Resimde görülen Arı orkidesi çiçeği bir erkek arıyı cezbedecek desenlerde yaratılmıştır. (Resim 2) Arı çiçeğe konduğu zaman, orkidenin çiçek tozu ile temasta bulunur. Böylece çiçek tozlarını alan arı, aynı cinsten olan diğer orkidelere uçarak tozlaşmaya yardımcı olur.

Şimdi bu çiçekteki taklit sanatını ne ile açıklamak mümkün? Bu çiçekteki hücrelerin etrafı gören gözleri mi var ki, arının şeklini taklit etsin?

 

Star Wars Maskeli Lohusa Otu

Lohusa otunun korkunç bir maskeye benzeyen deseni, muhtemelen düşmanlarını korkutup ona yaklaşmasını engelleyen görsel bir savunma mekanizmasıdır. (Resim 3)

Lohusa otundaki bu adaptasyon nasıl ortaya çıkmış olabilir? Acaba Star Wars filmindeki maskeli karakter bu bitkiden mi esinlenmiş, yoksa bitki mi bu filmi izledikten sonra bu şekle bürünmüş!?

 

Maymun Suratlı Orkide

Resimde Ekvador’da yaşayan bir orkide türünü görüyorsunuz. (Resim 4) Bu orkidelerin çiçeklerinin görüntüsü bir maymun yüzünün tıpatıp aynısı. (Resim 5) İnsanın aklına orkide kendisini maymunlara karşı koruyabilmek için bu şekli mi aldı sorusu geliyor.

Bu bitkiler bu acayip desenleri on binlerce yıl deneyerek düşmanlarının neyden korktuğunu bulabilmek için sonsuz seçenek arasından mı seçti?

Bitki kendi hücreleri ile alakalı bir ilme sahip olmadığına göre, bitkiyi oluşturan hücreler, bitkinin düşmanlarının gözünün algı yanılmasını nereden biliyor?

Evrim yalanının süreç paradoksu ile incelersek; eğer bu desen o bitkinin hayatta kalmasını sağlayan temel faktör ise binlerce yıl içinde desen henüz oluşmamışken ya da oluşma sürecinde bu zayıf savunmasız bitkiler nasıl hayatta kaldı?

“İşte, ey tabiat bataklığına düşen gâfil! Eğer tabiatı bırakıp kudret-i İlâhiyeyi tanımazsan, herbir şeye, hattâ herbir zerreye hadsiz bir kuvvet ve kudret ve nihayetsiz bir hikmet ve maharet, belki ekser eşyayı görecek, bilecek, idare edecek bir iktidar, her şeyde bulunduğunu kabul etmek lâzım gelir.”

 

Kaynak:

Kanısanlı M. Durmuş SH. 1995. Canlılarda Mimikri, Ekoloji, 14: 44-46.