1900’lerin başında Bursa Lisesinde çok otoriter bir matematik hocası varmış. Bu hocanın bir lâkabı da varmış ve ona, Riyaziyeci Kel Osman derlermiş. Onun dersinden geçmek çok zor olduğu için, bütün öğrenciler ondan korkarmış. Bir gün tahtaya kaldırdığı talebesine, sorduğu soruyu bilemediği için kızıp: “Kaim kafalı, niye dersine çalışmadın, eşek murabbaı...” diye onu paylamış.
Yani hoca, öğrencisini, ‘eşek murabbaı’ diyerek, ‘eşeğin karesi/eşek kere eşek’ şeklinde matematik diliyle azarlamış.
Elbette bu söz öğrencilerin dikkatini hemen çekivermiş ve bunu dillerine dolamışlar; birbirlerine “eşek murabbası” diye takılmaya ve gülüşmeye başlamışlar. Ve bu söz bir azarlama sözü olmaktan çıkıp, aralarında bir espri olmuş.
Derken bu söz halk arasında da yayılmış fakat biraz da değişmiş. Çarpma işlemindeki kare ile geometrik şekil olan kare arasında anlam değişerek “zevkten dört köşe oldu” deyimi çok sevinen, bir şeyden çok zevk alan insanlar için söylenir olmuş.
•••
Bu deyim, “çok sevinip keyiflenmek; büyük zevk almak” anlamında kullanılır.