İnsanların duydukları ve sorgulamadan doğru saydığı yüzlerce “bilgi ve söylenti” var. Bunlar çoğunlukla zararsız, durumu kurtarmak için söylenen şeyler olsa da ciddiye alındıklarında bazı hassas insanları da etkileyebilmektedirler…
Bu durum tam da “birisi yalan söylemiş, sonra dönmüş kendi inanmış” ya da “bir deli kuyuya taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış” sözlerini doğrulayan cinsten.
Bu sayımızda da bunlardan bazılarını aktaralım.
“Astronomlara göre Çin Seddi insan yapımı olup da aydan görülebilen tek şey”miş.
Bu da bir uydurma. Bir yazıdaki bu cümle çok kişiyi hâlâ kandırmaya devam ediyor…
1938 yılında, insanlar henüz uzaya çıkmadan çok daha önce, Amerikalı kaşif Richard Halliburton şöyle yazdı: “Astronomlara göre Çin Seddi insan yapımı olup da aydan görülebilen tek şeydir.” Ancak uzaya çıkan astronotlar uzaydan bakınca insan yapımı hiçbir şeyin görülemediğini söylemiş olsa da, bu efsane hâlâ söyleniyor.
***
“Kolanın içinde bırakılan diş bir gecede erir” miş
Hayır. Asitli içecekler dişlere zarar verse de, bu iddia çok abartılı.
Bu konuda 1950 yılında, bir mahkemedeki uzman tanık bir dişin iki gün sonra erimeye başladığını saptadı. Savunma aynı şeyin meyve suyu için de geçerli olduğunu savundu. Ancak kim ağzında iki gün boyu kola ya da meyve suyu tutar ki?
***
“Bir insan bir uçağın vakumlu tuvaletine sıkışabilir”miş.
Hayır. Bu mümkün değil.
2001 yılında, bir gazete, obez birisinin uçağın tuvaletinde otururken sifonu çekmeye kalkışınca sıkıştığını yazdı. Sonrada herkes buna inandı.. Oysa bu mümkün değil. Çünkü vakum sadece birkaç saniye sürüyor ve ancak 3 psi gücüne varıyor.
***
“Saç ve tırnaklar, ölümden sonra da büyümeye devam eder”miş.
Hayır büyümez.
Çünkü biyolojik işlevler ölümle birlikte sona erer ve tüylerle tırnakların büyümeye devam etmesi de tam bir efsanedir. Ancak şu da var ki, büyümüş gibi görünürler, çünkü beden su kaybettikçe deri büzülür, tüyler ve tırnaklar eskisinden daha uzun görünürler.
***
“Ampulü Edison bul”muş.
Bu söylenti Edison’un çok hoşuna gitse de doğru değil.
Edison ampulü ya da elektrik şebekesini keşfetmedi. Joseph Swan bir ampulü Edison’dan dokuz ay önce yapmayı başardı; ama Edison patenti alan ilk kişi oldu. Ayrıca Edison doğru akım elektriğinin öncüsü olsa da, George Westinghouse’ın desteğiyle alternatif akımı keşfeden kişi Nikola Tesla idi.
***
“Eşeğe binip ölenlerin sayısı uçak kazalarında ölenlerden çok daha fazla”ymış.
Bu iftiraya eşek bile inanmaz.
1987 yılında The Times gazetesi “bir uzmanın” böyle dediğini bildirdi. Uzmanın adı belli değil ve tahminlerinin de doğrulanması mümkün değil. Çünkü şimdiye kadar kimse, eşeğe binip de ölenlerin küresel kaydını tutmuş değil.