B3 VİTAMİNİ (Niasin)
B3 vitamini denilen ‘niasin’in kimyasal olarak iki formu vardır. Bunlardan birine nikotonik asit diğerine ise nikotinamid denir. Bunların ortak adı ise ‘niasin’dir. Nikotonik asitte bir karbosil (-COOH) grubu bulunurken, ikincisinde metabolizma esnasında buna bir amino (-NH2) grubu eklenmiştir.
Bu moleküllerin bir tütün alkaloidi olan nikotin ile hiçbir ilgisi yoktur. Her ikisi de dış kaynaklı, yani vücudumuzda sentezlenmeyen bir amino asit olan triptofandan sentezlenir. Triptofan, proteinleri oluşturan amino asitlerden biridir. Niasin, beyaz, suda kolay eriyen kristal bir yapı gösterir. Havaya (O2) ve ısıya oldukça dayanıklıdır. Niasin, et, karaciğer, yeşil sebzeler, ceviz, fındık, buğday ve baklagillerde bol bulunan bir maddedir. Günlük ihtiyaç ortalama 10-20 mg olmasına rağmen bazı kötü hayat şartlarında eksikliği görülebilir. Bu durum, daha çok uzun süren bir protein eksikliğinin sonucu olup, bu durumda pellegra denilen bir hastalık ortaya çıkar.
Pellegra belirtileri 3 D harfiyle (D.D.D) özetlenir. Bunlar dermatit (cilt bozuklukları), diyare (ishal) ve demans (zihin karışıklıkları, bunama)dır. Bunların dışında ağız ve dilde de problemler ortaya çıkabilir.
Metabolizmada dehidrogenaz denilen bazı enzimlerin kullandıkları koenzimlerin yapısında nikotinamid bulunur. Bunların başlıcalarına NAD ve NADP denir. Bu bileşikler üzerlerine H alarak NADH ve NADPH haline indirgenirler. Bunlardan NADH daha sonra yüksek enerjili bir fosfat bileşiği olan ATP sentezinde kullanılır. NADPH ise redüktaz denilen enzimler için gerekli bir madde olup, sitoplazmada bazı sentez reaksiyonlarında kullanılır.
B4 VİTAMİNİ (Adenin)
B4 vitamini hakkında bilim adamları arasında şimdilik kesin bir ittifak yoktur. Bazılarına göre bir pürin bazı olan adenin bu isme layıktır, bazılarına göre ise değildir. Adenin, hem DNA’nın hem de RNA’nın yapısına giren önemli bir moleküldür. Ayrıca Niasinin yaptığı koenzimlerdeki (NAD, NADP) ve ATP deki A harfinin açılımı da adenindir. Yani aslında adenin çok önemli bir bileşiktir ve onunla ilgili araştırmalar devam etmektedir. Adenin diğer B grubu vitaminler gibi yeşil sebzelerde ve tahıllarda bol bulunur.
B5 VİTAMİNİ (Pantotenik asit)
Pantotenik asit (PA), bitkiler ve bazı mikroorganizmalar tarafından sentezlenen bir vitamindir. Bitkilerden insanlara ve hayvanlara geçer. Et, karaciğer, böbrek, yumurta, süt, bal gibi hayvansal gıdalardan da yeniden insanlara geçer. Patates, buğday, kuru fasulye, bezelye ve lahana, karnabahar gibi sebzelerde de bol miktarda bulunur. Zaten ismi de Yunanca pantos (her yer) kelimesinden türetilmiştir. Pişirme esnasında ette %37, buğdayda ise %57’lik bir kayıp olabileceği bildirilmiştir. Sebzelerdeki kayıp ise bunlara göre daha az olmaktadır.
PA eksikliğinde ana belirtiler mide-barsak ve cilt bozuklukları olarak karşımıza çıkmaktadır. PA’nın en önemli fonksiyonu koenzim A denilen (KoA) bileşiğin yapısına girmesidir. Buradaki A harfi de yine adenini simgeler. Yani adenin KoA’nın yapısına da girer.
KoA’nın en önemli fonksiyonu ise yağ asitleri ile ilgilidir. Yağ asitlerinin hem sentezinde, hem de enerji maksadıyla parçalanmalarında KoA önemli bir rol oynar.