Var olanla yetinmek gayretsizliktir.
İnsan, çok yönlü ve çok kapasiteli bir varlıktır. Bu cihetle, onun belli bir alandaki cüz’i bir başarıyla teselli bulmak yerine, her alanda büyük olmaya çalışması gerekir.
Eskide “hüsn-i külli” denilen ve günümüzde “toplam kalite” adıyla ifade edilen bir prensibi, kişinin kabiliyet ve kapasitesini değerlendirmesi açısından da ele alabiliriz. Şöyle ki:
Cenab-ı Hak, bütün kemal sıfatlarıyla muttasıftır. Onun bütün isimleri, kemâlâtının birer unvanıdırlar. Mesela O, yaratıcı olduğu gibi, aynı zamanda rızık verendir. Âdil olduğu gibi, aynı zamanda affedendir. Şekillendiren olduğu gibi, aynı zamanda en güzel renklerle renklendirendir...
Her biri birer sanat harikası olan varlıklardaki mükemmellik, onların yaratıcısındaki mükemmelliği (kemali) en güzel şekilde tanıtır. Mesela, meyve olarak yediğimiz elma, hem şekil, hem renk, hem desen, hem gıda... olarak en güzel bir tarzdadır. Onun ağacı, en ideal boyutlardadır; sözgelimi kavak gibi uzun değildir; bir süs bitkisi gibi kısa değildir. Şekil olarak tam bir tenasüp içindedir...
İşte, insan dahi Allah’ın en seçkin muhatabı olarak, “İlahi ahlak” ile ahlaklanmalı, her yönüyle en mükemmel olmaya gayret göstermelidir. İlimde zirvelere doğru yol alan birisi, amelde de zirveyi zorlamalı, bildiği meseleleri ifadede güçlük çekmemeli, beşerî ilişkilerde rahat hareket edebilmelidir...