TR EN

Dil Seçin

Ara

Şahsiyetin Ölçüsü

Şahsiyetin Ölçüsü

Gazali mutlak bir terbiye imkanını kabul etmez. Terbiyeye, yaratılışta mevcut bulunan özelliklerin geliştirilmesi olarak bakar. Ona göre terbiye, fıtri istidada, belirli hudutlar dahilinde istikamet verebilir; fakat bunu aşamaz.

Şahsiyet özelliklerinin iyi veya kötü şeklinde tanımlanması ancak bu özelliklerin, ahlaki bir kritere göre değerlendirilmesi ile mümkün olur. Gazali'de şahsiyetin ölçüsü de dince iyi ve güzel kabul edilen özelliklerdir. Buna göre: Şahsiyetli bir insan; boş sözlerden uzaktır, iffetini muhafaza eder, emanetlerini ve sözlerini yerine getirir, iyiliği teşvik eder, kötülüğü engellemeye çalışır, ihtiyaç içinde olanlara yardım eder, insanlara karşı güleryüzle, yumuşaklıkla ve insafla muamele eder; yanlışta ısrar etmez, yalan söylemez, faydasız işlerle uğraşmaz, ikazlara karşı anlayışlı davranır. İnsanlarla iyi geçinir, birleştiricidir, haklara riayet eder, sıkıntılara karşı sabırlı ve tahammüllüdür, şikayetlenmekten sakınır, insanların kusurlarını araştırmaz, insanların sevinç ve üzüntülerini paylaşır.

Bozuk şahsiyetli insan ise yalan söyler, dedikodu yapar, sözünde durmaz, hilekârdır, cimridir, koğuculuk yapar, kibirli davranır, övünmeyi sever, çevresine yük olur, gevezelik eder, müstehcen konuşmayı ve davranmayı âdet edinmiştir, kin tutar, haset eder, insanları birbirine düşürecek fırsatları arar, saldırgandır, sert ve öfkeli tavırlıdır, geçimsizdir, sözleri ve tavırları abartılıdır.

İnsanın sıradan varlık olmaktan, şahıs olmaya yükselişi, kendi benliğinin farkına varmasına; iç güdülerinden, diğer insanların beklentilerinden, önyargıların, alışkanlıkların ve taassupların esaretinden kurtulup prensiplere yükselmesine bağlıdır.

(Mahmud Çamdibi, Gazali'de Şahsiyet Terbiyesi)