Safsata

“Safsata” terimini merak ediyorsun demek? Peki, konuşalım. Tarifle başlayalım söze... Yanlış önermelerden oluşturulmuş kıyastır, safsata. Tutarsız mantık oyunudur. Kullananların maksadı, muhatabı yanıltıp susturmaktır.

İşte basit bir safsata... “Nadir olan şey kıymetlidir. Topal at nadirdir. Şu halde topal at kıymetlidir.” Bu kıyasta birinci önerme aldatıcı. Hemen itiraz etmeli “Her nadir olan kıymetli değildir” demelisin. Kurgudaki tuzağı göremezsen aldanırsın.

Bu tür safsatalar itikatla ilgili konularda da kullanılıyor. Mesela “Her yaratılanın bir yaratıcısı vardır. Öyleyse Allah’ı kim yarattı?” diyerek safsata yapıyorlar. Niçin? Dikkatle bakarsan görürsün hileyi. Kıyas eksik ifade edilmektedir. Tamamı şöyledir: “Her yaratılanın bir yaratıcısı vardır. Allah da yaratılmıştır. Öyleyse onu kim yarattı?”

“Allah da yaratılmıştır” ibaresi yani ikinci önerme saklanmaktadır. Halbuki yaratılan varlık yaratıcı olamaz. Yaratılmışsa Allah olamaz. Tarif imkan vermez buna. Allah, yaratan ama yaratılmayandır.

Birinci önermeye de itiraz etmelisin. “Her yaratılan” ibaresinin içine “Allah” girmez, çünkü o, yaratılan değildir, demelisin.

Görüyorsun ya, önermeler nasıl da aldatıcı. Dışarıdan bakınca mantıklı gibi görünen sorunun altını kazdın mı saçmalığını görürsün.

Tutarsız mantık oyunlarının sonu yok ki. İşte biri daha... “Allah kendinden daha büyük bir varlık yaratabilir mi?” Ne desin sorunun muhatabı! “Yaratabilir” dese Allah’tan büyük bir varlık olduğunu kabul etmiş olacak. “Yaratamaz” dese bu kez Allah için acizlik olacak. İşte böyle bir ikilemde kalır inanan kişi.

Oysa mesele son derece basit. Yeter ki hile fark edilsin. Nedir buradaki hile? “Kendisinden büyük bir varlık” sözü. Hemen itiraz edilmelisin: “Allah’tan büyük varlık olamaz!” Allah, ekberdir. Yani en büyük. Ne ki zihne, fikre, hayale geliyor, işte Allah ondan da büyük, sonsuz büyük, sınırsız büyük.

Başka bir varlıktan daha küçük olana ilah denmez zaten. Şu halde soru yanlıştır, hatalıdır, hilelidir. Yanlış soruya, cevap aranmaz! Mantıksız soru ciddiye alınmaz!