Hücrelerin içindeki maddelerin taşınmasını sağlayan motor proteinler olan kinezinler, kargo hizmeti veren trenler gibi çok özel bir görev üstlenmişlerdir. Hücrenin yapıtaşlarından olan organelleri, genetik materyali, proteinleri taşıyan bu kargo proteinleri birçok değişik elemandan oluşur. Kinezinler adeta bir kargo treni gibi hücre içindeki mikrotübülleri ray sistemi gibi kullanarak bu işlevlerini görürler. Bu motorlar enerjilerini de hücrenin temel enerji molekülü olan ATP’lerden karşılarlar.
Kinezinler çeşitlerine göre farklı yönde kargo taşıma vazifelerini yaparlar. Özellikle sinir hücreleri olan nöronlardaki elektriksel polarizasyonun sağlanması ve sürdürülmesinde kinezinlerin çok kritik rolü mevcuttur.
Kinezinlerin aynı zamanda embriyolojik gelişim sırasındaki kargo işini de yüklendiği düşünülmektedir. Bunların dışında beyin gelişiminde ve nöronlar arası bağlantıların sürdürülmesinde, ileri beyin fonksiyonlarının düzenlenmesinde, hücre bölünmesinde ve çoğalmasında, kanser ve nöropati gibi bazı hastalıkların önlenmesinde de rol almaktadırlar. Bu mikroskobik hücre motorlarının bu kadar önemli vazifeleri tam olarak nasıl yapabildiği henüz anlaşılamamıştır.
Hücrelerimizin yapıtaşlarının birçoğunun sürekli hareket halinde olması gerekiyor. Bu hareketliliği sağlayan kinezinler kargo ihtiyacı olana kadar hareketsiz kalıyor ve dolayısıyla gereksiz enerji taşıması engellenmiş oluyor. Bunun için bile görevli ayrı özel proteinler mevcut. Yani Allah'ın kudret kitabı tabiatta, mikromotor düzeyde bile israfla karşılaşmıyoruz. Bu minik motorların enerjisi de tıpkı diğer biyolojik yapılarda olduğu gibi güneşten geliyor. Fotosentez yoluyla üretilen oksijen ve besin maddeleri bu enerjinin kaynağı. Dolayısıyla bu moleküler motorların güneş enerjisi ile çalıştığını söylersek hiç de yanılmış olmayız.
Sürekli değişim ve hareket halinde olan tabiatın bu durumunu hücresel düzeyde de görmek mümkün. Kinezinler çalışkan karıncalar misali sürekli, Âlemler Rabbinin kendilerine takdir ettiği görevi yapıyorlar. Bunu yaparken ihtiyaçları olan rızıkları yani enerjileri de yine Rabbimizin kurup idare ettiği sistem sofrasından geliyor.
Kaynaklar:
1- Traffic control Regulation of kinesin moros. Verhey KJ. Nature Review Molecular Cell Biology. November 2009.
2- Kinesin superfamıly motor proteins and intracellular transport. Hirokawa N. October 2009. Nature Review Molecular Cell Biology.