TR EN

Dil Seçin

Ara

Arum Zambağındaki Tuzak!

Arum Zambağındaki Tuzak!

Halk arasında “yılan bıçağı” olarak da bilinen Arum bitkisi, büyüleyici bir güzelliğe sahiptir. Ancak bu güzellik arkasında böcekler için hazırlanmış mükemmel bir tuzak da gizlenmiştir.

Halk arasında “yılan bıçağı” olarak da bilinen Arum bitkisi, büyüleyici bir güzelliğe sahiptir. (Resim 1) Ancak bu güzellik arkasında böcekler için hazırlanmış mükemmel bir tuzak da gizlenmiştir.

 

Arum bitkisinin çiçeklerinin son derece ilginç bir yapısı vardır

Çiçekler çubuk biçiminde başağa benzeyen bir yapı üzerinde yer alırlar. Başağın etrafı da beyaz yapraksı bir yapı tarafından çevrilidir. Polenlerinin bulunduğu bölüm, bu beyaz yapraklı yapının içinde dip taraftadır ve dışarıdan görünmez. (Resim 2)

Bu bitkilerde çiçeklerin tozlaşması böcekler aracılığıyla gerçekleşir. Bu nedenle böcekleri çiçeğe çekebilecek bir mekanizmaya ihtiyaç vardır.

Arum zambağı tozlaşmaya hazır hale gelince, Glutanamik asit denen maddenin parçalanması sonucunda çevreye böceklerin hoşuna giden keskin kokulu bir amonyak gazı (NH3) yayılır. Ancak, çiçekler kapalı bir yapının içinde olduğu için sadece bu koku böcekleri çekmek için yeterli değildir. Bu arada, bitkinin metabolizması hızlanmaya başlar ve bunun sonucu çiçek bölgesinde özel bir solunum yolu ile ısı artışı gerçekleşir. Tüm bu olayların devamında başağa benzeyen çiçeğin dışta kalan bölümü ısınır ve keskin kokulu amonyak gazı çevreye yayılmaya başlar.

 

Bir gün için bir yıl hazırlanan bitki

Arum zambağındaki yukarıda bahsi geçen olaylar yıl içinde tek bir günde, üstelik o belirli günün sadece gündüzün aydınlık olduğu saatlerde gerçekleşir. Çiçek kısmında oluşan bu ısı ve gaz, böcekleri çiçeğe çekmek için yeterlidir. Bu arada çiçeklerin bulunduğu bölümdeki tüyler de, böceklerin içeri girmesine izin verecek ancak dışarı çıkışını engelleyecek şekilde dizayn edilmişlerdir. Ayrıca bu kısmın duvarları böceklerin tırmanmasına engel olacak şekilde oldukça kaygan bir yapıda yaratılmıştır. Çiçeğin olduğu bölüme giren böcekler yukarıda anlatılan yapısal özelliklerden dolayı yukarı tırmanamazlar. Böcekler çiçeklerin bulunduğu bu bölümde hapsolurlar. (Resim 3)

 

Mecburi misafirlik

Böcekler çiçeğin içinde bir gece misafir edilirler ve bu süre zarfında dişi çiçeklerin üzerinde salgılanan şekerli sıvı ile beslenirler. (Resim 4)

Bu arada, böcekler başka çiçeklerden getirdikleri polenlerle de bu dişi çiçekleri tozlarlar. Arum zambağının polen tozları çiçeğin dip kısmında kapalı torbacıklarda bulunur. Gece olunca bu erkek çiçekler açılıp polenlerini dağıtması sonucu böcekler adeta bir polen yağmuruna tutulurlar. Sabah olunca da çiçek bölümündeki tüyler buruşarak böceklerin dışarı çıkmasını sağlayan bir merdiven haline dönüşürler. Böylece bu merdivenden tırmanan böcekler, özgürlüklerine kavuşur kavuşmaz üzerlerindeki polen yükleriyle birlikte başka bir Arum bitkisine giderek bitkinin tozlaşmasına yardımcı olurlar. (Resim 5)

 

Arum zambağındaki bu mükemmel tasarımın sahibi kim?

Hayvanlarda görülen ve izah etmekte aciz kaldığımız davranışlara “içgüdü” diyerek açıkladıklarını zanneden bir kısım bilim adamları, beyin ya da sinir sisteminden yoksun olan ve sözde bir “içgüdü”den de yoksun olan Arum zambağındaki bu tuzak mekanizmasını ne ile izah edecekler acaba?

Arum’un tuzağı mühendislik harikasıdır. Arum bitkisinin mühendis olduğunu, kendi kendini tasarladığını iddia etmek ise şüphesiz akıl kârı değildir. Peki ya tüm bunların birbiri ardına gerçekleşen tesadüflerle kendi kendine oluştuğunu söylemek?.. Şüphesiz böyle bir iddianın ilkinden daha tutarsız olacağı çok açıktır. Aklı olan her insan kabul eder ki, bir yerde işleyen mükemmel bir düzen varsa, bu düzen mutlaka biri tarafından önceden hazırlanmış olmalıdır; planlayan, tasarlayan ve uygulayan olmadan düzen olmaz. Şüphesiz Arum’daki bu mükemmel tasarımın sahibi de sonsuz ilim ve hikmet sahibi Allah’tır.

 

Kaynak:

1. Stensmyr MC. et al. (2002). Pollination: Rotting smell of dead-horse arum florets. Nature 420: 625-626.