Ruhla beden arasında tam bir uyum var. Ruh, bedeni idare ediyor, beden de ruhun emirlerini harfiyen yerine getiriyor. Bir bozulma olmadığı sürece her şey yolunda gidiyor.
Ruhla beden arasındaki münasebet kavramla kelime arasındaki münasebete benzer.
Mesela ‘insan’ kavramı hafızada kayıtlıdır. Yazıya geçirilmese de orada mevcuttur. Bu bir manadır. Rengi, deseni, biçimi yoktur. Elle tutulamaz, gözle görülemez, metreyle ölçülemez, teraziyle tartılamaz.
Beş harfi yan yana getirip ‘insan’ yazdığın zaman, kavram o kelimeye iner. Bu mana harflerin içinde değildir ama dışında da değildir. Birinci harfe yakın da, ikinciye uzak denemez.
Kelime, harflerine ayrılmakla bölünebilir, fakat mana, kavram bölünemez. Mürekkep parçacıklarının arasında yer almaz. Hem her harftedir hem de hiçbirinde değildir. Kelimeye bitişik değildir ama ondan ayrı da değildir.
‘İnsan’ kavramının bilinci bulunsaydı, kendini tanıyabilir, bir yazarı olduğunu bilebilirdi. Bedene benzeyen kelime vasıtasıyla işler yapabilirdi. Mesela yazarının emirlerini tutup yasaklarından sakınabilirdi.
Diyelim kelime silindi, bu durumda kavram da yok olur mu? Elbette hayır! Kelimelerin silinmesiyle kavramlar yok olsaydı dilde kavram kalmazdı. İşte, kelimenin silinmesiyle mefhum, kavram, mana nasıl yok olmuyorsa, bedenin çürümesiyle de ruh öyle yok olmuyor.
‘İnsan’ lafzının bir milyon atomdan oluştuğunu varsayalım. Bu lafızdan her gün on tane atom silinse de yerine yenileri gelse, lafız yine var olmaya devam eder.
Kelimeyi oluşturan atomlar zamanla tamamen değişse bile içindeki ‘insan’ kavramı değişmez, var olmaya devam eder. Bir milyon zerre tamamen dağılsa dahi mana yine yok olmaz, fakat lafzın manayı, kelimenin kavramı simgeleme özelliği kalmamış olur.
Bunun gibi, bedendeki atomlar sürekli dökülmekte, yerine yenileri gelmekte. İnsan bedeni varlığını yıldan yıla değişerek sürdürüyor. Fakat insan yine aynı insan olarak kalıyor. Eğer sen sadece atomlardan ibaret olsaydın, onlar gidip yerine yenileri gelince şahsiyetini kaybedecektin. Halbuki öyle olmuyor.
İnsanda ömür boyu var olan bir öz var. İnsan ölünce, bedeni oluşturan bütün atomlar dağılır, fakat ruh yok olmaz; kabir âleminde yaşamaya devam eder.