Unutkanlık / Kapalı Hafızadan Açık Hafızaya

 

Artık ‘Bilinçaltı’ terimi yerine ‘Kapalı Hafıza’ terimi kullanılıyor. Nörobiyolojik temeli olan kapalı hafıza kullanmadığımız, önem ve öncelik vermediğimiz yahut duygusal gerekçelerle unutmak istediğimiz bilgilerin depolandığı beyin modüllerini ifade ediyor.

Kapalı hafızadaki bilgilerin açık hafızaya taşınması ise ayrı bir incelik gerektiriyor.

Birinci şart gerekli bilgileri tekrar.

İkinci şart düşünce alışkanlıklarını değiştirmek yeni zihinsel tekniklere kafa yormak.

Üçüncü şart beyin dostu beslenme.

Dördüncü şart kontrol edilebilen bir stresin varlığı yani zihin uyanık vücut rahat olan pozisyonda yaşayabilmek.

Beşincisi doğru bir yaşam felsefesinin olması. Yani iyi, faydalı, geçerli ve güvenli bilgileri hatırlatan ve ön bellekte tutan; kötü, faydasız, geçersiz ve güvensiz bilgileri beyindeki çöp sepetine atan karar verici bir yaşam felsefesinin varlığı.

 

Bazı İp Uçları

Unutkanlık, herkesin yaşayabileceği sık rastlanan bir sorundur. Herkes zaman zaman tanıdıklarının isimlerini, eşyaları nereye koyduğunu, hangi ayda olduğunu unutabilir. Bunlar basit unutkanlıklardır ve unutulan şeyleri çoğu kez kısa süre içinde hatırlanır.

Unutkanlık ileri yaş yakınması olarak bilinir ama yoğun olarak günlük yaşamda da insanı etkileyebilir. En sık rastlanan unutkan kişiler ev hanımı, iş kadınları ve yoğun çalışanlardır. Bir ev hanımı ocakta yemeğini unutur, yakar ve başında durma ihtiyacı hisseder. Veya buzdolabını açar ama ne için açtığını unutur. Odaya girer ama sebebini hatırlayamaz. Bazen buzdolabına ütü kabını koyar. Kapıcıyı çağırır “ne söyleyecektim?” der.

Yorgunluk, stres, yoğun çalışma gibi etkenler bu unutkanlıkların artmasına neden olabilir, ama bunlar günlük yaşantımızı etkileyecek boyutta değildir. Unutkanlık, günlük hayatı etkilediğinde ve basit gündelik işlerin yapılmasını aksattığında hastalık habercisi olabilir.

 

Unutmanın Nedeni

Beyin kimyasalları azalıp çoğaldığı zaman unutkanlık, depresyon ortaya çıkar. Gençlerde, evinde ve işinde çok yoğun tempoda çalışanlarda olan unutkanlığın en önemli sebebi strestir. Gelecek kaygısı ve yaşam mücadelesinin dışında aşırı bilgi bombardımanı ve teknolojik kolaylıklar unutkanlığa zemin hazırlar.

İlerlemiş yaşta görülen, ama yaşlılığın doğal sonucu olarak kabul edilmeyen bir hastalık olan Alzheimer hastalığı da unutkanlık sebebi olabilir. Bu hastalıkta kişi yakın bilgileri unutur yeni bilgileri öğrenemez. 

 

Hafızayı Yormamak İçin

Bilgisayardaki ön bellek dolu olunca bilgisayar yavaşlar. Ve beynimizde de ön bellek var. Onun için bunun yükünü azaltmamız gerekir. Not tutmak önemlidir. Diyelim ki sabah kalktınız 10 tane işiniz var. Hemen şunu bunu da yapayım denildiği zaman beyindeki ön bellek yorulur. Hemen akıl belleği çıkartılıp “bugün şu işleri bu işleri yapacağım” diyerek arada bir nota bakılmalıdır. Beyin gereksiz meşgul edilmemelidir. En önemli konuya en çok zaman ayrılmalıdır.

 

Unutkanlık ve Beslenme

Beyin dostu beslenme var. Bunun için bol oksijen almak ve bol su içmek önemli. Bir de bitkisel ve kuruyemiş ağırlıklı beslenmek önemli. Özellikle ceviz gibi uzun ömürlü ağaçların kuruyemişlerini yemek önemli. Gümüş iyonu, fosfor, incir bunlar beyin dostu beslenmedir.

 

Beyni Dinlendirmek

Günlük yaşantı içinde beyni dinlendirmek mümkün… Oturup da sabahtan akşama kadar bir konuyu düşünmek beyni mahveder. İnsan bir konuya takılı kaldığı zaman o konuyu alıp rafa koymayı başarabilmelidir. Daha sonra kendi önem ve önceliklerine göre konuları belirlemelidir. En önemli konuya en çok zamanını ayırmalı, daha az önemli olana daha az zaman ayırmalıdır.

 

Unutkanlığın Tedavisi

Unutkanlık strese bağlı ise ilk olarak beyindeki stres kimyasallarının salgılanması azaltılır ve stres ile baş etmenin yöntemleri öğretilir. Bunu yaparken antidepresan ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar sayesinde bir süre sonra anlama, kavrama, algılama, karar verme mekanizmaları ve beyin alanları rahatlamaya başlar.

Sürmenaj depresyon, unutkanlık şeklinde yaşanan atipik depresyon türüdür. En baskın belirti de unutkanlıktır. Kişide neşesizlik, durgunluk fazla yoktur ama tek belirtisi unutkanlıktır. Kişi “bildiğimi unutuyorum, kafam almıyor, kafam basmıyor, beynim flu, beynim doldu, anlayamıyorum” der.

Aslında beynin anlama, kavrama, algılama alanlarının fonksiyonlarının kimyasal dengesi bozulmuştur. Burada ilaç tedavisi ile birlikte o kişilere kognitif rehabilitasyon denilen zihin geliştirme yöntemleri uygulanır.

Nörobiyofeedback yönteminde bilgisayar ekranından cilt ısısını, deri direncini, kalp atım sayısını, beyin dalgalarını görmek mümkün. Düşünce gücü ile onu azaltmak beynini rahatlatma gibi teknikler öğretilir. Yahut da dikkat eğitimleri yapılabilir.