
Gözlere Kapalı, Bilgiye Açık Ev: Harem
Temmuz 2012, 427 |
![]() |
Eklenme Tarih: 03 Haziran 2020 19:50 | Aslınur Bahar |
Topkapı Sarayı’nda açılan Harem-i Hümayûn sergisi Harem’in söylentilerin aksine zevk, sefa ve eğlence mekânı olmadığını gösteriyor. Sergilenen hat takımları, kadın üzengileri, çeşitli enstrümanlar ve edebi dokümanlar vb. eserler Harem’de disiplinli bir eğitim hayatının olduğunu anlatıyor.
Topkapı Sarayı Müzesi Başkanı İlber Ortaylı Harem’de yaşamın kolay olmadığını şöyle ifade ediyor: “Harem’de sabah ezanıyla herkes ayağa kalkar, hamama girilir, abdest alınır, namaz vaktine kadar bir şeyler dinlenirdi. Hızlıca yapılan kahvaltının ardından işlerine başlardılar. Okuma, öğrenme başta olmak üzere müzik, din, dil eğitimleri, nakış dikiş, işleme, tezhip hat gibi geleneksel sanat dersleri alırdılar. Kadınlar için de, erkekler için de vakit fevkalade disiplinli. Eğlenecek zamanları yok.”
Topkapı Sarayı’nda en çok merak edilen mekanların başında gelir Harem. Ama imparatorluğun mahremi olduğundan hakkında fazla bilgi yoktur. Dönemin tarihçilerinin aktardığı sınırlı bilgiler ve çizilen minyatürlerden çıkarımda bulunuruz çoğu zaman. Geçtiğimiz hafta içinde Topkapı Sarayı’nda açılan Harem-i Hümâyûnu Sergisi ise ‘Padişahın evi’ olarak nitelendirilen bu mekân hakkında ayrıntılı bilgi sunuyor. Sergilenen objeler, yanlış tanınan Harem’in, aslında bir eğitim beşiği olduğunu gözler önüne seriyor.
Topkapı Sarayı’ndaki Harem bölümü aslında saraya sonradan dâhil edilen bir yapı. Eski Harem ise şu an İstanbul Üniversitesi’nin bulunduğu bölgede (Beyazıt). Topkapı Sarayı’ndaki Harem, Hürrem Sultan’ın isteği üzerine, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan’a yaptırılıyor ve 16. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanıyor.
Harem’in zevk ve eğlence mekânı olmadığını, mimarisine bakarak bile anlamak mümkün. Mimari ve yerleşim, protokol ve disiplin ilkelerine bağlı planda gelişmiş. Örneğin Harem ağaları ve cariyelerin yaşadığı bölümler; mutfak, kiler, hamam, çamaşırlık, hasta odası, yatakhane gibi birimleri kapsayan birer “koğuş” düzeninde. Padişah ve padişah ailesine ayrılan daireler ise daha geniş ve zengin dekorasyona sahip.
Ayrıca sergilenen objelere bakarak da Harem’de hayatın akışıyla ilgili fikir edinebiliyorsunuz. 19. yüzyıla ait tambur, miskal, çalpare, dümbelek, kanun gibi enstrümanlar Harem’deki müzik eğitiminin, sedef işlemeli rahleler Kur’an-ı Kerim eğitiminin, terzi defteri dikiş-nakış eğitiminin, hattatların yazı takımlarını içeren çekmeceli sandıklar hat ve tezhip eğitiminin, saraydaki kadınların yazdığı mektup ve şiirler ise dil ve edebiyata ne kadar hâkim olduklarının birer göstergesi.
Yani Harem, ‘dünyadan biraz gizli ama dünyanın bütün bilgilerine açık’ bir mekân.
*****
Cariyeler genellikle Enderunlularla evlendiriliyordu
Harem’de yetiştirilen cariyelerin, akıl ve becerisi ölçüsünde görevleri de oluyordu. Örneğin müzik eğitimi alan cariyeler, baş sazende ve hanende görevlerine getirilebiliyorlardı. Burada yetiştirilen kızlar padişah gözdesi olabildikleri gibi erkek çocuğu olanların ileride valide sultan olma şansı vardı. Genç kızlardan bazıları padişahın ve valide sultanın uygun gördüğü Enderun’da yetişmiş görevliler ile evlendiriliyorlardı. Böylece yönetimde söz sahibi olan üst düzey bir toplumun ortaya çıkması da sağlanıyordu. Saray dışına evlendirilen cariyeler de saray kültürünü halka anlatıyor ve halk tarafından sayılıyorlardı.
Temmuz 2012, 427 Sayısı Tüm Yazıları
- 2 Daha İyisi / Selim Gündüzalp
- 6 Kur'an'da Hikmetli Tekrarlar / Prof. Dr. Alaaddin Başar
- 8 Bilim, Evrimi Neden Reddediyor? / Prof. Dr. Adem Tatlı
- 10 İllâ Ki... / Melike Kabay
- 11 Bir 'İnsan' Yazmak / Mehmet Kırkıncı
- 12 Satır Arkası / Ender Akay
- 14 Yaratılış Mucizesi Ve İnsan / Prof. Dr. Volkan Tuzcu
- 19 Bir Hayatın Sönüşü / Selçuk Yıldırım
- 20 İsm-i Âzamın Gölgesinde Hakikatin Dengesi / Metin Karabaşoğlu
- 23 Ramazan Öncesi Hz. Peygamber'in (asm) Son Hutbesi / Nurdoğan Ceylan
- 24 Aşkın Kimyası / Prof. Dr. Nevzat Tarhan
- 26 Kırkambar / Zafer Araştırma Grubu
- 28 Helyum Ve Güneş / Dr. Yaşar Çil
- 29 Mirac: İnsanlık İçin En Büyük Bir Adım! / İsmail Tezer
- 30 1000 Aydan Hayırlı Bir Ay / Selim Gündüzalp
- 34 Kur'an'ın Bir Emri: Seyahat / Ümit Şimşek
- 35 Söz İncileri / Prof. Dr. Şadi Eren
- 36 Dinlenmek Mi, Demlenmek Mi? / Banu Yaşar
- 37 Bir Ayşe Geçti Bu Dünyadan / Betül Tomor
- 38 Sanatta Biriciklik: Parmak İzi / Doç. Dr. Rasim Soylu
- 40 Eğitim Müfredatımızdaki Orman Kanunu / Prof. Dr. Osman Çakmak
- 41 Evladım Bu Kuşu Kim Boyadı? / Dr. Hasan Feyzi Katıöz
- 42 Mucize / Ömer Sevinçgül
- 44 Gözlere Kapalı, Bilgiye Açık Ev: Harem / Aslınur Bahar
- 45 Dünyanın İlk Yıldız Mimarı: Mimar Sinan / Zeynep Tomor
- 46 Müminin Enerjisi / Erkan Uysal
- 48 Roma Arenası Ve Günümüz Stadyumları / Prof. Dr. Osman Devlez
- 50 Sebep Olan Yapan Gibidir / Süleyman Kösmene
- 52 Osmanlı Hareminde Namaz Ve Ramazan / İsmail Çolak
- 54 Bakteriler Olmasaydı / Kamil Kırış
- 56 Ruhsal Şifa / Banu Yaşar
- 58 Düşünceler / Zafer Araştırma Grubu
YAZARIN DİĞER YAZILARI

Röportaj / Psikiyatrist Mehmet Tüzün ile Kur'an ve Psikiyatri Üzerine Konuştuk
İnsan psikolojisini merak ediyoruz. Kutsal Kitabımız Kur’an’dan ve dinimizden öğrendiklerimizle, günümüz psikiyatri bilgileri arasındaki benzerlik ve farkları ve bunların sebeplerini de merak ediyoruz. Bu konuları yazarımız Mehmet Tüzün ile sizler için konuştuk.


Psikiyatrist Mehmet Tüzün ile Ruh Hastalıkları Konusunda Merak Edilenleri Konuştuk
Röportaj

“BİLİM TARİHİNDE EZBER BOZAN PROF. DR. FUAT SEZGİN’LE BİRLİKTE” Kitabının Yazarı Âdem Özkan ile Bu Önemli Eserini Konuştuk
Röportaj