“Şüphesiz, göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde, insanlara yarar sağlayacak şeylerle denizde seyreden gemilerde, Allah’ın gökyüzünden indirip kendisiyle ölmüş toprağı dirilttiği yağmurda, yeryüzünde her çeşit canlıyı yaymasında, rüzgârları ve gökle yer arasındaki emre amade bulutları evirip çevirmesinde elbette düşünen bir topluluk için (Allah’ı tanıtan sayısız) deliller vardır.” (Bakara Suresi; 164)
En başta kendi bedenimiz olmak üzere çevremizdeki hayvan ve bitkilere baktığımızda neyi farkederiz?
Evet, hepsi de simetrik düzenle yaratılırlar.
Evrende şahit olduğumuz görsel şölendeki uyumu, yaratılan milyonlarca varlıklardaki kusursuz düzeni ve sırrı anlayabilmemiz için simetriyi tanımlamamızda fayda vardır:
Simetri, başlıca iki şekilde tanımlanır
Bu tanımlardan ilki, belirsiz bir mükemmellik veya güzelliği yansıtan bir muntazamlık veya estetik olarak hoşa giden bir orantılılık ve denge duygusu.
İkincisi ise kesin ve iyi tanımlanmış biçimsel sistemin kurallarına (geometri, fizik vb) göre gösterilebilen veya ispat edilebilen bir denge ve orantılılık kavramı veya “kendine benzeşme örneği” olarak tanımlanır.
Eğer bir nesne veya olgu (fenomen), kendisine uygulanan bir veya birkaç dönüşüm sonucunda tekrar eski haline dönüşüyorsa o nesne veya fenomen simetriktir.
Her şey farklı simetrik özelliklerde ve sanatlı olarak yaratılır
Bir cismin kendisiyle aynadaki görüntüsü tam bir simetri teşkil eder. Vücudumuzun sağ ve sol yanları görüntü olarak birbirinin simetriğidir. Alın, burun, çene ve göğsün tam ortasından geçen ve vücudu ikiye ayıran bir çizgiye göre bu iki parça simetriktir. Mesela bir insan yüzü resmini dikine tam ortadan kesersek ve kestiğimiz yerden bir aynaya yaslarsak, aynadaki görüntüyle tam bir yüz görüntüsü meydana gelir.
Aynı simetrik yapı canlılarda da vardır. Bütün memeliler, sürüngenler, böcekler ve kuşlar böyle bir simetrik yapıda yaratılmıştır.
Kelebeklerin kanatlarına baktığınızda ne kadar karmaşık olursa olsun, her iki taraftaki desenin ve renklerin tıpatıp birbirleriyle aynı olduğunu fark edebilirsiniz. En ufak bir fark, küçük bir ton farkı göremezsiniz, her iki kanadında da aynı renk tonu ve aynı desen vardır. Tüm kelebeklerin kanatları milimi milimine simetriktir.
Altı köşeli olan kar kristallerinde 60 derecelik çevirme simetrisi vardır. Yani her 60 derecelik çevirmeden sonra kristal yine eski halinde görülür. Bir metreküp karda kabaca 350 milyon tane kar taneciği bulunup her biri farklı şekilde, ancak hepsi altıgen kristalimsi ve simetrik bir yapıdadır.
Kendini her periyodun sonunda tekrarlayan ses dalgaları da simetrik bir yapı içerirler. Bu simetrik ses dalgalarını kendi arzumuza göre şekillendirdiğimizde söz ve müzik üretiriz. Ortaya çıkan sesler güzel veya çirkin olabilir; ancak her çıkan sesin geri planında matematiksel bir simetri vardır.
Gezegenler güneşin etrafında periyodik yörüngelerde dolanırlar. Atomda da benzer şekilde elektronlar çekirdek etrafında dönerler. Yani Allah’ın en küçük eseri ile en büyük eserlerinden olan güneş sisteminde benzer bir yapı bulunmaktadır. Dönme hareketine rağmen her ikisinde de değişmeyen, aynı olan bir yapı vardır. Bu bakımdan atom ile güneş sistemi simetriktirler. Her iki sistemin en bariz özelliği her ikisinde de dönme hareketinin bulunuşudur.
Yani görüyoruz ki, Allah’ın her eserinde simetri üzerine kurulu bir yapı vardır. Özetle canlılarda benzersiz bir simetrik düzenlilik ve dolayısıyla muhteşem bir sanat söz konusudur.
Estetik simetrinin belli bir amacı da vardır
Mesela gözlerimiz çift ve simetrik olarak yerleştirilmeseydi, cisimleri üç boyutlu göremezdik.
Kulaklarımız da simetrik yaratılmasaydı, seslerin yönünü ve mesafesini tayin edemezdik.
Ayaklarımız simetrik olmasaydı dengeli yürüyemez, kollarımız simetrik olmasaydı yürürken vücudumuzun dengesini koruyamazdık.
Kuşların da kanatları simetrik yaratılmasaydı uçamazlar; balıkların yüzgeçleri simetrik yapılmasaydı dengeli yüzemezlerdi…
Kar taneleri de bilinen altıgen yapıda ve her biri diğerinden faklı şekilde yaratılmasaydı, birbirine yapışmadan gökyüzünden yere inemeyeceklerdi.
Ağaçtaki yapraklar belirli bir oranda simetrik yerleştirildiği için, her yaprak güneşten maksimum ve eşit derecede yararlanmaktadır.
Simetrik yapılar tesadüfü değil, bir ilim ve iradeyi gösterir
Kâinattaki canlı cansız her şeyde gördüğümüz ve bir amaca yönelik olan simetrik düzen elbette tesadüfle veya kendi kendine olmakla açıklanamaz. Çünkü bu simetrik yapılar, adeta bir kanun gibi her şeyde görülmektedir.
Bazı kişilerin, kendi maharetlerini göstermek için ürettikleri eserlerinin her ayrıntısını anlata anlata bitiremezken, Allah’ın harika sanatlarla bezediği ve pek çok faydayı da gözeterek yarattığı eserlerinin tesadüfen olduğunu söylemeleri, elbette normal bir insanın anlayacağı bir davranış değildir.
Evet her noktasıyla kasıtlı olarak ve ilimle yapıldıkları görülen, kusursuz renk ve desenlerle yaratılan eserlerin, tesadüfen olmaları imkânsızdır.
Sözümüzü meşhur bir sözle bitirelim: “Akıl, Onun sanatı karşısında hayrettedir.”