Madde asıl değil ki, vücut ona musahhar kalsın ve tâbi olsun. Belki, madde, bir mana ile kaimdir. İşte o mânâ hayattır, ruhtur.
Hem, bilmüşahede, madde mahdum değil ki, her şey ona irca edilsin. Belki hadimdir, bir hakikatin tekemmülüne hizmet eder.
O hakikat hayattır. O hakikatin esası da ruhtur.
Bilbedahe, madde hâkim değil ki, ona müracaat edilsin, kemâlât ondan istenilsin. Belki mahkûmdur; bir esasın hükmüne bakar, onun gösterdiği yollarla hareket eder. İşte o esas hayattır, ruhtur, şuurdur.
Hem, bizzarure, madde lüb değil, esas değil, müstekar değil ki, işler ve kemâlât ona takılsın, ona bina edilsin. Belki yarılmaya, erimeye, yırtılmaya müheyyâ bir kışırdır, bir kabuktur ve köpüktür ve bir surettir.
— Bediüzzaman Said Nursî