Polen; çiçekli bitkilerde çiçeklerin erkek organlarınca üretilip dişi organın döllenmesini sağlayan basitçe “çiçek tozu” olarak da adlandırılan bitkilerin erkek cinsiyet hücreleridir.
Resim 1: Bir bitkiden yayılan polen taneleri görülüyor.
Polen tanelerinin çapı 6 ile 200 µm. arasında değişiklik gösterir (genellikle birçok bitkinin poleni 25-50 mikron arasındadır). Mikro düzeydeki büyüklüğe sahip olan bu taneler üretildiği bitkiye göre çeşitli renklere, şekillere ve yüzey yapısına sahiptir. Polenin rengi ve şekli her bitki türüne özel yaratılmıştır. Her şeyi benzersiz yaratan Âlemlerin Rabbi, her bitkinin polen tanelerini de sadece renk olarak değil, bunun yanında şekil, büyüklük, koku, dış görünüşü bakımından da farklı farklı yaratır. Bu özellikler sayesinde insanların parmak izi gibi, polenin hangi bitkiye ait olduğunu mikroskobik incelemelerle belirlemek mümkün olmaktadır.
Resim 2: Her bitki için özel yaratılan polenler.
Resim 3: Farklı renk ve şekilde yaratıırlar.
“Her bir polen tanesine öyle bir musanna hulle ve bir münakkaş libas giydirilmiş ki ve bâtını, öyle bir fabrika ve tezgâhtır ki, bilbedahe bütün kâinatı idare eden bir Sâni-i Vâhid-i Ehad’den başkası o işleri yapamaz. Ve her bir polen birer sikke-i tevhid, birer hâtem-i vahdet, birer mühr-ü ehadiyet, birer turra-i vahdaniyet taşıyor.
…Ve hayvanatın ve nebatatın her bir ferdi, yüzünde öyle bir sikkeyi ve içinde ve sinesinde öyle bir makinayı taşıyor ki, bütün hayvanları ve nebatları icad eden bir zât, ancak o sikkeyi o yüzde ve o makinayı o sine içinde yapabilir.”
Polenler adeta özel olarak ambalajlanmışlardır.
Polenin içinde bitkinin üreme hücreleri vardır. Bu hücrelerin dış etkenlerden zarar görmeden canlılıklarını koruyabilmeleri için çok iyi bir şekilde saklanmaları gerekir. Bu yüzden polen dıştan içe doğru “ekzin” ve “intin” denilen özel tabakalar tarafından sarılmıştır. Polenin dış kısmında bulunan “ekzin” tabakası, organik dünyada bilinen en dayanıklı maddelerden biridir. Hatta öyle hayret verici yaratılmıştır ki, ekzin milyonlarca yıllık fosil formlar üzerinde yüksek sıcaklık ve basınçta bile varlığını devam ettirebilen çok dayanıklı, karmaşık yapıda bir tabakadır. Bu tabaka çok sert, kuvvetli asitlere dahi dirençli olan “sporopolenin” adı verilen bir maddeden yapılmıştır. Farklı vasıtalarla taşınan polen tanelerinin yüzeyleri, farklı şekillerde girintili çıkıntılı ve özel süslerle (ornamentasyon) süslenmiştir.
Resim 4: Polen tanesi
Resim 5: Polenin ekzin tabakası, bilinen en dayanıklı organik maddedir.
“…hikmeti gösteren o nizâm, bilmüşahede ilmi gösteren bir mizan içindedir. Ve o mizan ise, meharet-i sanatı gösteren bir nakş-ı sanat içindedir ve o nakş-ı sanat, lûtuf ve keremi gösteren bir zînet içindedir. Ve o zînet dahi, rahmet ve ihsanı gösteren lâtif kokular içindedir.” (33. Söz, 17. Pencere).
Her işinde nice hikmetler olan Allah’ın (cc), polenlerin dış tabakasını da bu şekilde özel süslerle donatmasının birçok hikmeti vardır; bu süsler polen tanelerinin taşıyıcı hayvanlara ve tozlaşmak için çiçeklerin dişi organlarının yüzeyine tutunmasına yarar. Ekzin tabakasının üzerinde görülen bu süsler ve değişik şekiller türlere özel olup, her türün polen yüzeyi farklı şekilde yaratılmıştır.
İşte yeryüzündeki ağaç ve nebâtat cihazatının sandukçaları ve programları ve tarihçe-i hayatlarının kutucukları hükmünde olan bütün tohumlara, çekirdeklere dikkatle bak. Hem ihtilaf ve ayrılığı iktiza eden uzaklık ve bu’d-u mutlak dahi bir ittifak-ı mutlak içinde görünüyor.
Görüldüğü gibi, bitki nesillerinin devamlılığı sağlamak adına Müdebbir olan Allah (cc.), polenlerin korunmaları için çok detaylı tedbirler uygulamaktadır. Bunun bir eseri olarak polenler özel olarak ambalajlanmışlardır ve bu sayede hangi yolla nereye taşınırlarsa taşınsınlar, her türlü ortamda canlılıklarını sürdürebilirler.
Bütün hayvanat ve nebâtat envaının ordusu; bilmüşahede ayrı ayrı erzakları, sûretleri, silâhları, libasları, tâlimatları, terhisatları kemâl-i mizan ve intizâmla hiçbir şey unutulmayarak, hiçbirini şaşırmayarak bir sûrette tedbir ve terbiye etmek öyle bir sikkedir ki: Hiçbir şübhe kabûl etmez, güneş gibi parlak bir sikke-i Vâhid-i Ehad’dir. Hadsiz bir kudret ve muhit bir ilim ve nihayetsiz bir hikmet sahibinden başka kimin haddi var ki, o hadsiz derecede hârika olan şu idareye karışsın. Çünki: Şu birbiri içinde girift olan envaları, milletleri, umumunu birden idare ve terbiye edemeyen, onlardan birisine karışsa elbette karıştıracak.
Kaynaklar:
1. Yentür S., Bitki Anatomisi. İstanbul Ün. Fen Fak. Yay., No: 227, İstanbul. 2003.
2. Satıl, F. Bitki Anatomisi ve Morfolojisi, Eğitim Basım-Yayın, Balıkesir, 2013.
3. Bilim ve Teknik Dergisi, Mayıs 1995.
4. Gastaldo, “http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0034666797000705” R.A. et al. A Multidisciplinary Approach to Reconstruct The Late Oligocene Vegetation in Central Europe. Review of Palaeobotany and Palynology 101: 71–94, 1998.