“Hiçbir ülkeye sığmayacak kadar büyüktü ünüm,
Kimsenin ödeyemeyeceği kadar yüksekti ücretim!”
Bu dizeleri kâğıda dökmüş olan İbn-i Sina’nın ünü, İslam dünyasından başlayarak Avrupa sınırlarını aşmıştır. İbn-i Sina, halk dilinde Lokman Hekim, tıp dünyasında ve Batı dilinde ise Avicenna olarak bilinir.
İbni Sina'nın El-Kanun Fit-Tıb kitabı
İbn-i Sina, 980 yılında günümüz Özbekistan’ında yer alan Buhara yakınlarındaki Afşana kentinde doğmuştur. Olağanüstü bir zekaya sahip olduğu için daha 10 yaşındayken Kur’an-ı Kerîm’i ezberlemiş, felsefe, edebiyat, matematik, tıp gibi çeşitli alanlarda bilgisiyle hocalarını bile geçmeyi başarmıştır.
16 yaşında tıp ilmini öğrenmek için kitaplar okumaya başlamış. Kısa zamanda tıbbi bilgileri öğrenmek bir yana, yeni tedavi yöntemleri de geliştirmiştir. 19 yaşına geldiğinde ise bir tıp doktoru olmuştur. Küçük ve büyük kan dolaşımını hakkındaki düşünceleri, tıpta önemli bir çığır açmıştır.
Genç yaşına rağmen önemli bir hekim oluşu, yeni bilgi kazanmaya duyduğu istek onu bu noktaya getirmiş olabilir ama İslam dünyasının yanı sıra Avrupa’da da ününe ün katmasının en önemli nedeni, “El-Kanun Fi’t-Tıb” (Tıbbın Kanunu) isimli eseridir. Orta Çağ Avrupası en karanlık dönemini yaşarken, İbni Sina’nın eserleri de Endülüs Medeniyeti aracılığı ile Avrupa’da tanınmış, özellikle “Tıp Kanunu” eseri, altı yüz yıl üniversitelerde okutulmuştur. Tıp alanındaki buluşları nedeniyle İbn-i Sina, “doktorların sultanı” olarak anılmaktadır.
İbni Sina'nın eserlerinden bazı örnekler
İbni Sina’nın Tıp Kanunu adlı eseri için çizilmiş olan ve hekimin hastaları ziyaretini gösteren bir resim
İbni Sina’dan Sağlıklı Yaşam Formülü
İslâm alimlerinin Eflâtun’u, hekimlerin şeyhi, feylesofların üstadı ve meşhur dahi ibni Sina, yalnız tıp noktasında “Yiyin, için, fakat israf etmeyin” ayetini şöyle tefsir ediyor:
“Tıp ilmini iki satırla topluyorum; sözün güzelliği kısalığındadır: Yediğin vakit az ye. Yedikten sonra dört beş saat kadar daha yeme. Şifa hazımdadır.” Yani, kolayca hazmedeceğin miktarı ye, nefse ve mideye en ağır ve yorucu hal, taam taam üstüne yemektir.
Evet, sağlıklı yaşamanın sırrı bu, zaten günümüz diyetisyenleri de bunu söylemiyor mu?
İbni Sina ve çizimleri
Hayatı boyunca yüz elliden fazla eser yazmış olan İbni Sina, 57 yaşında hastalanmış ve kendi kendini tedavi edememiştir ve son sözleri şu şekildedir:
“Kara topraktan gökteki yıldızlara kadar,
En bilge sözlerin ve işlerin sırrına erdim,
İkiyüzlülükten kurtuldum, bütün düğümleri çözdüm,
Çözemediğim tek düğüm, o da ölüm…”
…
On beşinci yuzyılda İrlandaca'ya çevirilmiş El-Kanun Fit-Tıb
İbni Sina'nın eserinin çevirisinin giriş sayfası
1983 yılında alınan bir kararla, İbni Sinâ’nın doğum günü olan 17 Ağustos’u da içine alacak şekilde 17 Ağustos–23 Ağustos tarihleri arası İbni Sinâ Haftası ilan edilmiştir. Bu vesileyle İbni Sina’yı rahmet ve minnetle anıyorum.
İbni Sina'yı çalışırken gösteren bir resim