Soru: Hocam hayırlı çalışmalar diliyorum. Çocukların anaokuluna ve ilkokula başlama yaşı kaç olmalı? Teşekkür ederim.
...
Cevap: Bu soru ülkemizdeki ve dünyamızdaki birçok ebeveynin aklını kurcalayan bir konudur.
Öncelikle konuyla ilgili sonuç cümlemi en başta aktarayım: Ben bir psikolojik danışman olarak çocukların 5 yaşını doldurmadan anaokuluna başlamalarını doğru bulmuyorum. Maalesef günümüzde evlatlarımızı mümkün mertebe erkenden evlerinden koparmaya yönelik anlayış ve politikalar giderek güçleniyor. Bu durum çocuğun anne, baba ve evinden edinmesi gereken donanımları tam olarak alamamasına neden oluyor. Evlatlarının sadece akademik başarısına odaklanan ebeveynler ve modern hakim paradigma, çocuğun anne ve babadan erken ayrılmasıyla diğer alanlarda yaşayacağı problemleri göz ardı etmektedir.
Çocukta aile, cinsiyet, roller, öz bakım, dil, kültür, ahlak, din gibi çok önemli konuların ilk şemaları hayatının ilk 5 yılında oluşur. Bu önemli konularda oluşacak şemalar hayatının geri kalan döneminde bu konulara karşı geliştireceği tavır ve kişilikte belirleyici bir işleve sahiptir.
Bahsettiğimiz kavramların sağlıklı bir şekilde öğretilebilmesi, karşılık beklemeyen güvenilir kişilerce, sıcak bir yuvada güven içerisinde mümkündür. Burada bahsi geçen karşılık beklemeyen güvenilir kişiler, anne ve baba; sıcak bir yuva, ev; güvenli ortam ise aile ortamıdır. Örneğin çocuk cinsiyet rollerinin öğrenildiği/pekiştirildiği 3-4 yaş aralığında ebeveyninden çok kreşte ya da anaokulundaki öğretmenini ve sınıf arkadaşlarını gördüğü takdirde cinsiyet rollerini öğrenmesi kolay olmayacaktır. Erkek çocuk babasından; kız çocuk annesinden taklit ederek öğrenir cinsiyet rollerini.
0-4 yaş aralığı çocuğu öncelikli olarak güven ve girişimcilik değerlerini kazanır. Aynı zamanda bu dönemde çocuğun dikkati dışarı doğru değil içeriye doğrudur. Yani o dönem için arkadaş ihtiyacından ziyade, kendine yönelerek hayata karşı kişilik temellerini atacağı dönemdir. Arkadaş ortamı, işbirliği ve rekabet ortamıdır. Aile ortamı ise tek yönlü güven ortamıdır. Çocuk aile, cinsiyet, roller, öz bakım, dil, kültür, ahlak, din konularını güvenli bir hücre olan ailede öğrendikten sonra arkadaş ortamına geçiş yapmalıdır. Aksi takdirde henüz temeli inşa edilmemiş kavramları farklı kültürlere mensup akranlarından ve öğretmenlerinden gelen karmaşık mesajlarla almaya başlarsa şüphe kavramıyla tanışacaktır.
Bununla beraber henüz öz bakım becerileri konusunda ustalaşmadığı için en ufak bir hatasında örneğin altına kaçırdığında diğer arkadaşları tarafından alaya alınma ihtimali çok yüksek olduğu için çocuk utanç duyguları içinde yeni şeyler öğrenmeye girişemeyecektir. Oysa o çocuk evinde annesinin nezaretinde olsaydı çevresinde kendisiyle rekabet halinde olan akranları olmadığı için güvenli ev ortamında gerekli müdahalelerle bu konuda da ustalık kazanarak hayata daha sağlıklı bir şekilde hazırlanmış olacaktı.
Çocuk 4 yaşını doldurduktan sonra genel olarak bahsini ettiğimiz kavramları öğrenmiş ve benimsemiş haldedir. Bu yaştan itibaren çocuğun dikkati dışarı doğru yönelir ve artık arkadaş ister. 4-5 yaş aralığında yakın akraba çocuklarıyla ve yakın komşu çocuklarıyla oynaması sağlandıktan sonra 5 yaşından (60 ay) itibaren farklı kültürden gelen akranlarıyla da tanışmaya hazır olacaktır. Yani artık anaokulu için her açıdan hazır bir çocuk vardır.
Güven ve girişimcilik konularında problem yaşayan yetişkinlerin önemli bir bölümünün 0-4 yaş aralığında yaşadıkları olumsuz deneyimlerden etkilenmiş olduklarını aklımızdan çıkarmamakta fayda vardır. Varsın evladımız bir yıl daha geç öğrensin okuma yazmayı, ama bahsini ettiğimiz kavramları en güvenilir yerde korkmadan öğrensin.