Memeli canlılardan dişleri olmayanı düşünebilir misiniz? Beslenme için normal şartlarda besinleri koparıp küçük parçalara ayırma görevi—bazen savunma görevi—dişlere aittir. Parçalanan besinler azı dişleri ile daha küçük parçalara ayrılır ve tükrük ile karışarak bir lokma halinde mideye gönderilir. Bu yolculukta dişlerin olmaması düşünülemez bile.
Bazen dişlerimizi kullanamayız. Dişlerimizi kullanamamak birçok probleme yol açar. Geçici olarak dişlerimizi kullanamadığımız zaman bunun farkına varırız. Bu durumda sindirim ile ilgili problemler baş gösterebilir.
Kuşların çoğunun ise dişleri yoktur ve onların sindirim ile ilgili problemleri de yoktur. Çünkü elbette bu vazifeyi yapacak başka organlar yaratılmıştır. Bunlar kaslı mide veya taşlık diye de bilinen kastan zengin ikincil mideleri ve kursak denilen besin maddelerinin yumuşadığı yemek borusunun torbalanması ile yaratılan organdır.
Kaslı mideye neden taşlık denilmiş dersiniz? Taşlığın yiyecekleri daha kolay parçalayabilmesi ayrıca besinlerin iyice öğütülmesine yardımcı olması için küçük taşlara ihtiyacı vardır. Bu yüzden kuşlar zaman zaman küçük taş veya kum yutarlar, bu nedenle kuş taşı sindirim için büyük önem taşır. Yani “kuşların dişleri karın boşluğundadır” desek yalan olmaz.
Kuşların Hiç Dişleri Yok mu?
Kuşlarda sadece yavrularda yumurta dişi (egg tooth) denilen yapılar vardır. Yavrular, yumurtadan çıkma sırasında kabuğu kırmak için yumurta dişlerini kullanırlar. Eğer yumurta dişleri olmasaydı yumurtayı kırıp çıkamaz, hayata gözlerini açamazlardı. Yumurta dişleri üst gaganın üst ucunda bulunur. Birçok ağaçkakan türünün hem üst gagasında hem alt gagasında olmak üzere 2 adet yumurta dişi vardır. Yumurta dişi, görevi bittikten sonra düşer ve kaybolur.
Yumurta kabuğunun içten kırılması önemli bir hakikattir, hatta yumurta kabuğunun içten kırılması insanlara atfedilmiş, bir işi başarmak için kişinin kendi gayreti ve çalışmasının önemli olduğu bu şekilde vurgulanmıştır. Aslında bu durum kuşlar için de geçerlidir. Kabuğun dışardan müdahale ile kırılması kuşlarda özellikle kas ve akciğer gelişimini tamamlamadan dışarı çıkmasına sebep olmaktadır.
“Yumurta içinde nasıl hava alacak nasıl akciğer gelişecek?” sorularınızı duyar gibi oluyorum. Yumurta içinde yaratılan iki zar ve bu zarların arasında bulunan hava boşluğu içindeki oksijen, kuşlara yumurta kabuğunu kıracak kadar yeterli olmaktadır…
Görüldüğü gibi her şey planlanıp, mükemmel bir şekilde yaratılmaktadır; bize de düşünüp ibret almak kalyor…
Kaynaklar:
1. Karen L. Wiebe, Supplemental function of the avian egg tooth, The condor. 112(1):1-7, 2010
2. McCracken, T. O., Kainer, R. A. & Spurgeon, T. L. (2013). Spurgeon’s Color Atlas of Large Animal Anatomy: The Essentials. John Wiley & Sons.