Klimalar modern yaşam şartlarının getirdiği çok yaygın kullanılan aletlerdir. Evlerimizde, çalışma ortamlarımızda ısıtma ve soğutma amacıyla sıklıkla kullandığımız klimalar iklimlendirme cihazı olarak karşımıza çıkmaktadır. Son derece yararlı olmalarına rağmen sağlık sorunlarının nedeni olabilmektedir.
Sürekli klima ile havalandırılan, otel, işhanı, gökdelen, soğuk hava deposu gibi ortamlarda klima hastalığı olabilir. Klima filtrelerinde tutunan, biriken ve çoğalan mantar, polen ve bakteriler (hastalık yapıcı mikroorganizmalar) bir süre sonra ortamı kirletmeye başlayacaktır.
Ayrıca klimalar, çalışma prensipleri itibariyle içeride bulunan nemli havayı çektikleri için ortamın kurumasına, bu da o mekânda oksijen kaybına sebep olur. Ortamda oksijen miktarının azalmasıyla birlikte, her zaman belli bir oranda neme ihtiyacı olan insan bünyesi, boğaz ve burun kurumasıyla karşı karşıya kalır.
Sıcaklık farkı hasta eder
İnsan vücudu, tabiatı gereği ani hava değişikliklerinden çabuk etkilenir. İç ve dış ortam sıcaklıkları arasındaki fark 6 dereceyi geçmemelidir. Ortam sıcaklığında ani gelişen yüksek değişiklikler kendinizi hasta hissetmenize neden olur.
Terleyen vücutta deri gözeneklerinin daha açık olması ile vücut, dışarıdan gelen her türlü etkiye açık hale gelmektedir. Filtresi sık sık temizlenmeyen klimalar içerideki kötü havayı temizlemekte yetersiz kalır ve bünyesinde barınan bütün mikroorganizmaları ve kimyasal salınımları mekânın içine bırakır.
Klima çarpması mı oldunuz?
Hastane, banka, sınıf gibi insanların uzun süre oturduğu mekânlarda tavana monte edilen klimaların altında, insanların bekleme sandalyeleri ve çalışma masalarının konulmaması gerekmektedir.
Klima altında, yakınında veya karşısında özellikle terli olarak uzun süre kalınması klima çarpmasına sebep olabilir. Sabaha kadar klima altında uyumak, klimanın zararlarından en ileri derecede etkilenmenize sebep olacaktır.
Fakat klima çarpması, hemen hissedilemez. Boyun tutulması, nezle, halk arasında kulunç denilen sırt kemiğinde batma hissi, kısa süreli halsizlikler klima sebebiyle geçirebileceğiniz rahatsızlıkların başında gelmektedir.
Hasta bina sendromu nedir?
Günlük yaşantımızın yaklaşık yüzde 70-80’ini iş yerlerimizde veya evlerimizde, yani kapalı mekânlarda geçiriyoruz. Özellikle yaz aylarında düzenli olarak temizlik ve bakımı yapılmayan klimalar; hem yaşadığımız mekânları kirleten toz, mantar sporları ve bakterilerin kaynağı olabilir, hem de bunların tekrar tekrar ev içindeki havaya karışmasına neden olur.
Böyle bir kapalı mekanda kalmak ve zaman geçirmek solunum yolu rahatsızlıklarına neden olur. Belirtiler hasta binaya girildikten sonraki birkaç saat içinde başlar. Göz, burun ve boğazda tahriş hissi, nefes darlığı, öksürük, göğüste hırıltı, ciltte tahriş, konsantrasyon bozukluğu, yorgunluk, baş ağrısı ve dönmesi, bulantı ve kusma sık görülen belirtiler arasındadır.
Klima akciğeri de var mıdır ?
Hasta binalarda yaşıyanlarda ortaya çıkmaktadır. Klima akciğeri hastalığının belirtileri, klima havasına maruz kalındıktan 4-8 saat sonra ortaya çıkar. Belirtiler; titreme, kırgınlık, halsizlik, öksürük, nefes darlığı, bazen de ateş, bulantı, kusma ve iştah kaybıdır. Belirtiler klimalı ortamdan uzaklaşıldığında azalır, ancak bir hafta kadar sürebilir.
Bebeğimiz için klima zararlı mı?
Yeni anne baba olanların en çok sorduğu soru? “Bebeğimiz için klima zararlı mı?” sorusudur.
Klimalı odada bebek uyuyorsa, bebeğin üzerini ince bir battaniyeyle örtmekte fayda vardır. Bebeğin bulunduğu ortamda klima çok fazla açılmamalı ve direkt bebeğin üzerine gelmemesine dikkat edilmelidir.
Astımlı ve alerjik nezleli çocukların klima altında kalmamaları gerekir. Ayrıca zatüre hastalığına eğilimli olan astımlı çocuklar ve sinüzite eğilimli olan alerjik nezleli çocuklar çok daha kolay zatüre ve sinüzite yakalanabilir. Klima içinde Legionella pneumophila mikrobu olma eğilimi vardır. Bu sebepten klima temizliği önemlidir.
Lejyoner hastalığı nedir?
Klima hastalığı olarak da bilinen bu hastalık, tahmin edeceğiniz üzere klimada üreyen bakterilerden bulaşmaktadır. Bakteriler klimada kolayca barınabiliyor ve yayılan havayı insanların soluması sonucu vücuda nüfuz ediyor. Legionella bakterilerinin neden olduğu zatürree, insanların klimalarla ve su ile temaslarının daha çok olduğu yaz aylarında daha sık görülmektedir.
Hastalığa sebep olan bakteriler özellikle büyük otellerin lobilerinde ve odalarında bulundurdukları klimalardan insanlara daha kolay bulaşabilmektedir.
Son olarak klimalar hakkında yanlış bilinenler arasında başta klimaların sağlık açısından zararlı olduğu inanışı yer almaktadır. Özellikle hasta kişilerin klimalı ortamlarda bulunmasının yanlış olduğu düşünülse de aslında özellikle yaşlılar, kalp hastaları, şeker hastaları, solunum yolu rahatsızlıkları ve astım hastalığı bulunan kişiler için klimalandırılmış ortamın daha sağlıklı olduğu görülmektedir. 23 derecede ve %45 nem oranında çalıştırılan klimaların insan sağlığına herhangi zararı olmayacaktır.
Klima kullanmanın püf noktaları
- Klimaların yanlış bilinen bir özelliği, dışarıdan hava aldığının zannedilmesidir. Oysa bir klima ortamdaki havayı alarak, ısıtıp ya da soğutup tekrar ortama verir. Yani klimanın üflediği hava dışarıdan değil, içeriden aldığı havadır. İşte klimalar bu özellikleri nazara alarak kullanılmalıdır.
- Klima tamamen kapalı ortamda kullanılmamadır. Yaz aylarında, özellikle cami gibi kalabalık ve kapalı ortamlarda, dışarıdan oksijen girebilecek menfezler açık bırakılmalıdır. Burada hemen açık pencere gibi yerlerden soğutulan havanın kaçacağı ve klimanın çok elektrik yakacağını düşünenler olabilir.
Bu doğru değildir. Çünkü sıcak hava yukarı doğru uçar, soğuk hava ise aşağı çöker. Bu yüzden mesela camilerde üst katlardan açılacak bir-iki pencere ortamın havasının yenilenmesi için çok faydalı olur. Böylece soğuk hava kaçmasın derken cemaat kaçırılmamış olur.
- Klima havası ile ortamdaki havanın karışımı, 25 derece oda sıcaklığına yakın olmalıdır.
- Hastane, banka, okul ve market gibi yerlerde insanların uzun süre çalıştığı mekânlarda tavana monte edilen klimaların altında, insanların bekleme sandalyeleri ve çalışma masalarının konulması uygun değildir.
- Hava çok sıcak değil ancak çok nemli ise klimanızı nem alma modunda çalıştırmanız daha uygun olur.
- Klimaların filtreleri belli periyotlarda temizlenmelidir.
- Ortamı soğutmak için çalıştırdığınızda, düşürdüğünüz her 1 derece, elektrik tüketiminizin %5 artmasına sebep olur. İç ve dış ortam sıcaklıkları arasındaki fark 6 dereceyi geçmemelidir.