Yanlış Mı?

“Kimi Tanrı diyor, kimi Allah. Benim çevremdeki insanlar kendilerini ‘çağdaş’ olarak tanımlarlar. Yaratıcıdan söz etmeleri gerekince Tanrı derler. Ben de öyle alışmışım. Bir farkı yok gibi geliyor bana. Yanılıyor muyum?” 

Evet, yanılıyorsun. İkisi arasında önemli fark var. Biri genel isimdir, biri özel. Bilirsin, genel isimler tercüme edilebilir ama özel isimler tercüme edilemez. Diyelim ki İngilizceden bir çeviri yapıyorsun. Roman kişilerinden birinin adı, Rosa. “Gül” manasında... Fakat kendi diline “Gül” diye çevirmezsin bu ismi, saçma olur.

Bu evreni ve içindeki sayısız varlıkları yaratan ilahımızın da isimleri var. Bu isimler, yaratıcının niteliklerinden ya da eylemlerinden çıkıyor. Allah, ikram eden Kerim'dir, merhamet sahibi Rahim'dir, terbiye eden Rab'dir, suret veren Musavvir'dir. İla ahir.

Bunların önemli bir kısmı “en güzel isimler” tanımlamasıyla ayetlerde bildirilmiş. Bir kısmını da hadisler bildirmiş. Bir de bu isimlerin sahibi olan “zat” var ki, onun özel ismidir, Allah.

Bir insan düşün... Resimler yapıyor, planlar çiziyor, evler kuruyor, yazılar yazıyor, bir iş yerini yönetiyor... Bu eylemleri ve işleri dolayısıyla ressam, mimar, yazar, müdür gibi isimler veririz ona. Fakat bir de kendi adı var: Mehmet. Kuşkusuz, kendi isminin yerini hiçbir isim tutamaz.

Gelelim “tanrı” kelimesine... Evet, bu da bir isim ama tapınılan her varlık için söylenebilen bir isim. Özel ad değil. Bir puta da tanrı demek mümkün. “Yer tanrısı, gök tanrısı” gibi adlandırmaları hatırla.

Tanrı, “ilah” teriminin Türkçe karşılığıdır. Hak olsun ya da olmasın tapınılan her şey için kullanılır. Allah isminin yerini asla tutamaz.

Ben bir insanım, evet. Fakat bir de özel ismim var. Birinin bana “İnsan!” diye seslenmesini yadırgarım. Yeryüzündeki tek insan ben değilim ki. Onlardan özel ismimle ayrılıyorum. Beni tanımlayan özel ismimin kullanılmasını isterim.

İşte, tanrı meselesini de bu açıdan düşün. Evet, Allah bir ilahtır, bir tanrıdır ama haksız yere tapınılan ve tanrı diye adlandırılan başka şeyler de vardır.

İmanın temel ifadesi olan ve tevhit hakikatini dile getiren “Lailahe illallah” cümlesini “Tanrıdan başka tanrı yoktur” diye tercüme edemeyiz. Manasız olur.