Nedir bu doğa veya tabiat? Aklı, ilmi, şuuru var mı? Görür ve işitir mi? Kudret ve iradesi var mı?
Doğada icraat yapabilmek için bu sayılan sıfatlara sahip olmak gerekir.
Hem de her bir sıfat kendisinde sonsuz olarak bulunmalıdır. Çünkü yapılan iş ve icraatlar; sonsuz bir kudreti, sonsuz bir ilmi, sonsuz bir iradeyi ve sonsuz bir hayatı gerektirmektedir. Şayet sayılan bu hususlar doğada mevcut değilse, bu âlemde nasıl tasarruf ve icraat yapacaktır?
…
İnsanın şekli ve yapısı, her organın yerli yerine yerleştirilmesi ve çalıştırılması son derece hassas ve sonsuz bir ilim ve kudreti gerektiriyor. Böyle bir ilim ve kudret olmasa, kemiğe gidecek elementler, göze ya da beyne gidebilirdi. Anne karnında iken ağız kulağın yerinde, kulak burnun ucunda, göz avucun içinde, dişler ayağın altında.. yer alabilirdi.
Elma ağacında armut ya da kiraz yaprağı bulunmadığı gibi, ceviz ağacında da şeftali yaprağı yer almaz. Bütün ağaç ve meyveleri, inek ve sinekleri kendi genetik özellikleri ile yaratıp idare eden sonsuz bir ilme, nihayetsiz bir kudrete ve küllî bir iradeye ihtiyaç vardır.
…
Biyoloji sahasında tabiat şöyle tarif edilir:
Canlı ve cansız varlıkların tamamına tabiat veya doğa denir.
Hava, su, güneş ve toprak gibi cansızlarda; ilim, irade ve kudret gibi sıfatlar bulunmadığına göre, bunu canlılarda aramamız gerekir. Canlıları da; bitkiler, hayvanlar ve insanlar olarak üçe ayırıyoruz. Bunların içerisinde ilim ve kudret sahibi ancak insandır.
Bu âlemde icraat yapsa yapsa insanın yapması gerekir. Hâlbuki insan da soruyor ki, bu evrendeki fiilleri kim yapıyor?
Sözgelimi, bu koyunu, keçiyi, ineği, sineği, bağları, bahçeleri, dağları kim yaratıyor? İnsanı bu şekilde yaratıp hayatını devam ettiren kim?
Yani mevhum bir doğa tabirinin arkasına sığınarak bu kâinatın yapısını açıklamak mümkün değildir.
…
Bu âlemde atomdan galaksilere, bakteriden insana kadar bütün varlıklarda tasarruf sahibi olan, yani onları yaratıp varlıklarını devam ettiren, sonsuz ilim, irade, kudret ve hayat sahibi olan Allah’tır. Her şey Onun emir ve iradesi altında hareket eder, hayat bulur.
…
Evrendeki varlıklar mesela, on bin sayfalık bir bilgisayar dosyası gibi düşünülebilir. Bunun her satırı, her harfi ve hatta her noktası ayrı bir mana ifade eder. Siz bu on bin sayfalık dosyanızdan bir karakter, yani bir harf silseniz veya ekleseniz, kayıt edilip edilmeyeceği mutlaka size program tarafından sorulacaktır. Yani siz o programa, değişiklik yapmadan, yani programdan veya program yapıcısından habersiz her hangi bir karakteri gelişigüzel ekleyip çıkaramazsınız.
İşte evren de tıpkı böyle bir dosya gibidir. Atomdan galaksilere kadar her şey ilm-i İlahi’nin programında kayıtlıdır. Bir atom dahi Onun bilgisi dışında hareket edemez. Bu dosyaya kader defteri de diyebilirsiniz.
…
Bilgisayar dosyanıza her saniye birkaç harf ekleyip, her seferinde farklı kaydetseniz, elinizde temelde aynı ama küçük farklılıkları olan binlerce dosya meydana gelir. Bu dosyaların arka arkaya çıktılarını alsanız, birbirinden bazı farklılıkları olan yüzlerce sayfa ortaya çıkacaktır.
İşte bütün canlılar her an kader defterindeki düsturlara göre hayat sayfasında, bu âlemde mevcut elementlerle, bu dosya sayfaları gibi, arka arkaya yazılıyor. İnsan da böyle. O da yaklaşık yüz trilyon hücreden ve her hücre de takriben yüz trilyon atomdan meydana geliyor. Aldığımız besinler ve teneffüs ettiğimiz hava ile ve bir hücrede bir saniyede meydana gelen üç bin değişik reaksiyonla biz her an hayat sayfasında yeniden yazılıyoruz. Bu değişiklikleri geniş zaman aralıklarında kolayca fark edebiliriz. Her sene bir resim çektirsek, 25-30 sene sonra nasıl değişmiş olduğumuzu göreceğiz. İlk resimlerin bize ait olduğunda biz bile tereddüt ederiz.
…
İnsan kâinata bir de şöyle baksa; Allah bu evreni bir ev şeklinde yarattı. Güneşi lamba, ayı gece lambası yaptı. Bu evin tavanının yıldızlarla süsledi. Zeminini bağ ve bahçelerle, çeşme ve pınarlarla donattı. Semadan su indirdi, yeryüzünü halı şeklinde çiçek ve böceklerle bezedi. Koyun, keçi ve inekler ve nice canlılarla şenlendirdi. Bütün bu varlılara kumandan, kendisine muhatap ve yeryüzünün en şerefli mahlûku olarak insanı yarattı.
O zaman yeryüzündeki varlıların incelenmesi ve araştırılması daha anlamlı ve manidar olur. Bu âlemdeki her bir varlığın, her bir noktanın lüzumsuz ve başıboş olamayacağı ve mutlaka bir gaye ve maksada göre Allah tarafından yaratılmış olduğu düşünülür. Böyle bir düşünce, araştırma ve incelemeye şevk ve gayret verir.
…
Bir atomun dahi başıboş olmadığı bu âlemde, bütün varlıkların en şereflisi ve kumandanı hükmünde olan insan hiç başıboş olur mu? Allah, insana akıl ve muhakeme vererek kendisine muhatap yapmış, elçileri ve kitaplarıyla kendisini insana tanıttırmıştır.
İnsanın yapısını, mahiyetini, nereden gelip nereye gitmekte olduğunu öğrenmek isteyenler, evrimcileri ve ateist felsefecileri dinlediklerinin yarısı kadar, Allah’ın ve Onun peygamberinin bu konuda bildirdiklerine de kulak verseler, problem kalmaz…
Şayet insan; Allah’ın, insanı ve kâinatı yaratmadaki arzusunun ne olduğunu, niçin yaratıldığını, bundan sonra nasıl bir âleme gideceğini, Allah ve Onun peygamberinden sorsa, doğru ve kendisini tam tatmin edecek cevabı alacaktır. “Yapan bilir, bilen konuşur” bir kuraldır. Bir makinenin ne işe yarayacağını, niçin yapıldığını ve nasıl çalışacağını, her halde en iyi onu yapan ustası bilir. İşte insanı da en iyi bilecek olan, onu yaratan Allah’tır.