SESİMİZ NEDEN DEĞİŞİR?
Sesler gırtlak, solunum sistemi, ağız ve boğaz dokusundaki anatomik değişiklikler yüzünden gençlik dönemi ve yaşlılık dönemi arasında değişir. Bu değişikliklerin bazıları kemiklerin küçülmesi, doku sertliklerinin artması ve zarın kurumasını da içerir.
Bu dönemlerde genel büyüme az olduğu halde, yüz kemiklerinin büyümeye devam ettiğini gösteren kanıtlar var.
Bu fiziksel değişiklikler, ses teli titreşimindeki değişkenliğini ve konuşurken alınan tek nefesteki hava miktarının azalmasını etkiler.
Yaş ayrıca ses tellerinden dudağa yolculuğu sırasındaki sesin tınlamasını etkiler ve bu tınlamalardaki değişiklikler ses kalitesini belirler.
Yaşla ilgili ses değişiklikleri kadın ve erkekler için farklıdır. Erkekler daha dramatik değişiklikler gösterir. Ses akordu gençlikten orta yaşa kadar düşer, orta yaştan sonra da yükselir. Kadınlarda ise konuşmadaki akort gençlikten orta yaşa kadar değişmeden kalır. Menopoz döneminde çok az değişiklik gösterir.
***
“Yılda 20 milyon bebek, iyon eksikliğinden dolayı zihinsel problemlerle doğuyor.”
***
KELEBEKLERİN UZUN UÇUŞU
Her yıl düzenli olarak sonbaharda, Kuzeydoğu Amerika’da yaşayan kral kelebekleri yumurtlamak için Kanada’nın güneyinden Meksika’nın içlerine kadar göç ederler. Bu yolculuk 4000 km’nin üstünde bir yol demektir ve 75 günden fazla sürebilir. Kelebekler ise bu yolu katederken bir doğru boyunca uçmazlar. Kimi zaman önlerine çıkan bazı engelleri aşmak zorunda oldukları için aslında çok daha fazla yol katettikleri unutulmamalıdır.
***
“ Her canlıya Allah, lâyık olduğu cevheri verdi. Tırtıl eğer iki diş bulabilse ormanı yerdi. Şayet kediler haftada bir gün uçabilse, Bütün serçelerin nesli biterdi.”
— Bekir Sıtkı Erdoğan
***
Fizikçiler elektronların bir atomdan diğerine aktarımının kaç saniye de gerçekleştiğini buldular: 0,00000000000000032
***
DOKTOR VE HASTASI
Journal of the American Medical Association’da yer alan bir araştırma, hasta hakkında verilen 10 karardan dokuzunun hastaya yeterli bilgi verilmeden, seçenekleri açıkça sunulmadan verildiğini gösteriyor. Toplam 1057 hekim-hasta görüşmesinin video görüntülerini inceleyen araştırmacılar, hekimlerin tiroid hormon düzeylerini baktırmak ya da prostat kanseri taraması yaptırmak gibi birçok konuda hastaya ön bilgi vermediği, testin gerekçelerini anlatmadığı kaydedildi.
***
“Yılda 50.000 kadın, demir eksikliklerinden dolayı doğum yaptıktan sonra ölüyor.”
***
BAĞLANIN SAĞLIKLI KALIN
Bağlanmak deyince aklınıza cep telefonuyla konuşmak mı geliyor, yoksa internette hızlıca gezmek mi? Hayır; bunların hiçbiri kendinizi “bir insana yakın hissetmek” ile, “bir topluluğun parçası olmak” ile, “bir başkasının dostluğunu farketmek” ile doğrudan ilişkisi yok. Ancak, “yakın hissetmek”, “dost kalmak” ve “bir topluluğun parçası olmak” psikolojik sağlığınızla doğrudan ilişkili.
Pediatrics dergisinde yayınlanan araştırmada, ortaokul ve lise çağındaki 2000 öğrenci üzerinde yapılan araştırmanın sonuçları böyle gösteriyor. Kendilerini bir topluluğa “bağlı” hissetmeyen öğrencilerin daha çok sigara içtiği, okul revirini daha çok ziyaret ettiği, daha sık hasta olduğu saptanmış. “Kısacası,” diyor araştırmacılar, “bağlılığınız ne kadar güçlü ve kararlıysa, stresle başa çıkmada daha başarılı oluyorsunuz ve fiziksel ve duygusal olarak daha iyi yaşıyorsunuz.”
***
ÖRDEK GAGALI BİR KÖSTEBEK
Bir köstebeğin burnunda ördek gagası nasıl dururdu? Ve yine ördek gagalı köstebek yumurtlayarak çoğalsaydı ve yumurtalardan yeni yavrular çıktıktan sonra onlara süt vererek büyütseydi? Hem memeli sınıfından olup hem de yumurtlayan canlılardan olsaydı? Hatta bir de ayağında içi zehir dolu bir enjektör bulundursa ve bu mekanizmayla kendisine kötü niyetle yaklaşanları zehirleseydi? İşte ‘ornitorenk’ adıyla anılan Avustralya’ya özgü bir hayvan bütün bu özellikleri bünyesinde barındırıyor.
Avusturalya’nın Doğusunda göl ve derelere yakın bölgelerde yaşayan ornitorenkler, dünyanın en ilginç canlısı olarak tanınıyor. Hayatının büyük bir kısmını suyun içinde geçiren ornitorenk çok özel bir yaratılışa sahiptir. Bu ilginç canlının en rahat şekilde yaşayabilmesi için en küçük bir ayrıntı bile özenle yaratılmıştır. Ornitorenkin ayakları ve gagası hariç bütün vücudu, su geçirmez kalın bir kürkle kaplıdır. Bu kürk, kutup ayısının kürkünden bile daha gürdür. Kürkün yalıtkanlık özelliği çok yüksek olması sayesinde ornitorenk, çok soğuk sularda bile avlanabilir.
***
İLGİNÇ BİLGİLER
■Kediler ultrason seslerini duyarlar.
■Değerli taşların çoğu birkaç elementten oluşur, sadece pırlanta tamamen karbondan oluşur.
■Bir karıncanın koku alma yeteneği en az bir köpeğinki kadar gelişmiştir.
■Bir kilo limonda bir kilo çilekten daha fazla şeker vardır.
■Hindistan’daki yıllık doğum sayısı, Avustralya’nın toplam nüfusundan fazladır.
■Su aygırları insandan daha hızlı koşarlar.