Bilenler bilir, eskiden kışın evlerde ısınmak için mangal kullanılırmış. Şöyle ki, kömür bir mangalın içine konulur ve evin bahçesinde yakılır, köz haline gelip duman çıkartmaz olunca da odaya götürülür ve bununla ısınmaya çalışılırmış.
İşte böyle soğuk bir mevsimde, bir aile kalkmış ve dostlarını ziyarete gitmişler. Fakat ziyaret uzamış, o kadar çok oturmuşlar ki, ev sahibinin uykusu gelmiş. Zaten konuşacak bir şey de kalmamış… Mangalı şöyle bir karıştıran ev sahibi bakmış ki, mangaldaki közler de sönmüş. Bunun üzerine samimi arkadaşına şaka yollu takılmış, “Karardı köz, tükendi söz” demiş.
Mesajı alan arkadaşı da hemen ayağa fırlayıp, “zaten biz de kalkmıştık” deyip müsaade istemiş.
Daha sonraları bu hatıra anlatıla dinlene “Karardı köz, tükendi söz” deyimi dillerde yer edip yatma zamanının geldiğini hatırlatmak için söylenir olmuş.
•••
Bu deyim, daha çok yatma zamanının geldiğini hatırlatmak için, “artık vakit geç oldu, konuşulacak şeyler de konuşuldu” anlamına gelir.