Öfke Zararlı mı, Faydalı mı?

Hediye alan bir insan sevinir, trafik kazasına şahit olan birisi üzülür, hakarete uğrayan birisi ise öfkelenir… Neredeyse sayısız duygumuz vardır ve yaşarken karşılaştığımız çok değişik durumlara ve olaylara farklı duygularımızla tepkiler veririz.

Tepkisiz insan tepki çeker

Tepkisiz insanın adeta ölüden farkı yoktur. Hatta böyle insanlara, “Ben duvara mı konuşuyorum?” diye tepki gösterilir.

Bütün duygularımızın hayatımızı devam ettirmede önemli rolleri vardır. Kimi duygularımızla hayatta yol alırken; kimileriyle tedbir alır, kimileriyle de kendimizi, şahsiyetimizi savunuruz.

Duygularımızdan birisi olan öfke (hiddet), genelde istenmeyen ve problemlere sebep olan bir duygumuz gibi görünür. Ancak gerçek öyle midir? Hayır; öfke de tıpkı sevinç, heyecan veya korku gibi her insana doğuştan verilmiş olan vazgeçilmez bir duygumuzdur.

Önemli olan öfkenin dışarıya nasıl yansıtıldığıdır

Öfke olumsuz olaylara, bir anda hayatımızı alt üst eden ve istenmeyen değişikliklere karşı ortaya çıkar. İnancımıza, kutsal değerlerimize, vatanımıza saldıranlara, bize hayat hakkı tanımayanlara, haksızlık yapanlara karşı elbette öfkeleniriz.

Öfkenin duygu olarak büyük bir güç verdiği açıktır.

Bu gücü yerinde ve dozunda kullandığımızda normal, gerekli ve sağlıklı bir duygumuz olduğu halde; kontrolsüz olarak kullandığımızda da adeta bir patlama gibi her şeyi yakıp yıkacak ve okul, iş ya da aile hayatımızda, sosyal ilişkilerimizde problemlere yol açacaktır. Öfke, insanı en çok etkileyen duygularından olduğu için kendini kontrol etmeyi öğrenmek şarttır.

Öfkenin verdiği gücü aklımızla ve tecrübemizle yönlendirirsek ortaya çok faydalı sonuçların çıkmasını da sağlayabiliriz. Mesela vatana kastedenlere öfkelenen bir askerin var gücüyle onu savunması; bir bilim insanının ülkesini ileriye götürmek için büyük bir azimle çalışması veya bir sporcunun milletinin bayrağını dalgalandırmak için var gücüyle mücadele etmesi vb. gibi… Bu durumlarda öfke bir itici güç olarak yararlı şekilde kullanılmış olur.

Gelelim öfkenin faydalarına…

- Öfke üzüntünün aksine güç verir.

- Öfke, rahatsızlık duyduğumuz ve kaldıramadığımız bir durumun olduğunu, bir şeylerin yolunda gitmediğini ve değiştirilmesi gerektiğini gösteren uyarıcı bir işarettir.

- Öfke, haksızlıkların düzeltilmesine ve adalete katkıda bulunur.

- Öfke, tüm tehdit çeşitlerine karşı savunma için güç kaynağı olur.

- Öfke, yeni şeyler öğrenmek, olumsuz durumlardan olumlu sonuçlar çıkarmak için bir motivasyon kaynağıdır.

- Öfke, kontrol edilebildiği sürece sağlıklıdır ve fayda sağlar.

- Öfkenin sağlıklı ve işe yarar olabilmesi için kabul edilmesi, tanınması ve kontrollü bir biçimde ifade edilebilmesi gerekir.

Öfkelerini yenenler…

Görüldüğü gibi diğer duygularımız gibi öfke de boşuna yaratılmamıştır ve olmazsa olmaz bir duygumuzdur. Yeter ki kontrolümüz altında olsun.

Zaten Peygamber Efendimiz de (asm) bir hadislerinde “Güçlü insan, güreşte gücünü gösteren değil, öfke anında nefsine (kendine) hâkim olandır” buyurmuştur.

Kur’ân’da da muttakilerin özelliklerinden sayılan “öfkeyi yenme” hususuna işaret edilerek; gerçek gücün, duyguların kabardığı zamanda insanın kendisini kontrol edebilmesi olduğu bildirilmiştir. Cenab-ı Hak takva sahiplerinin özelliklerini sayarken şöyle buyurur: “Onlar, bollukta ve darlıkta Allah yolunda harcayanlar, öfkelerini yenenler ve insanları affedenlerdir. Allah iyilik edenleri sever.” (Âl-i İmran, 134)