Beyin hücreleri biz insanlarda olduğu gibi tüm canlılarda son derece korunaklı yapı içerisinde muhafaza edilir. Beynin, organizmanın devamlılığı için üstlendiği çok kritik fonksiyon ve ayrıca beyin hücrelerinin yenilenmiyor olması, onu korumanın neden önemli olduğunu açıklar.
İnsan beyni kafatasında beyin omurilik sıvısı içerisindedir. Dıştan gelen darbelere karşı çok etkili olan bu sisteme rağmen ciddi darbeler, özellikle de tekrarlanan darbelerin ciddi beyin hasarlarına yol açtığı bilinmektedir. Ani ve büyük darbeler, beyin kanamasına ve dolayısı ile beyin hücrelerinin ölümüne yol açabildiği gibi, daha az şiddette ve uzun vadede tekrarlayan darbeler ise beyin hücrelerinde hasara yol açarak bazı beyin hastalıklarına neden olabilir. Örneğin boksörlerde daha sık görülen Parkinson hastalığının bu kronik travmaların etkisi ile oluştuğu düşünülmektedir. Benzer şekilde Amerikan futbolunda olduğu gibi sık kafa travmasına maruz kalan sporcularda uzun vadede ciddi beyin hasarlarına bağlı değişik rahatsızlıklar belirebilmektedir.
…
Tabiatta bazı hayvan örneklerinde ise, beyin ve sinir sistemi uzmanlarını bile hayrete düşüren bazı ilginç örnekler mevcuttur. Örneğin ağaçkakanlar, yaklaşık saniyede 20 kez ve saatte 24 km hızla ve günde 12,000 kez gagaları ile ağaçlara vurmasına rağmen beyin hasarı yaşamazlar.
Kütle, ağırlık, akselerasyon ve yerçekiminin ortak bir birimi gibi de düşünülebilecek G-force üzerinden değerlendirdiğinde, ağaçkakanların 1200G’ye dayandıkları anlaşılmaktadır.
İnsanlardan örnek vererek bu muazzam mukavemet gücünü daha iyi anlayabiliriz. Son derece sert kafa çarpışmalarının olduğu amerikan futbol liginde, böyle bir çarpışmada sporcuların maruz kaldığı sadece 100-150G’lik bir güçtür. Astronotlar ile ilgili yapılan deneylerde insan beyninin yerçekiminin 46 katından fazla darbelere dayanamayacağını gösterirken, bu kuşlar yerçekiminin 1000 katından fazla kuvvete dayanabilmektedir.
Dolayısıyla araştırmacılar futbolcularda beyin hasarına yol açan bu darbenin 10-12 katına maruz kalan küçücük kuşların beyninin nasıl hasar görmediğini anlamaya çalışmaktadır. Henüz tüm ayrıntıları ile bu konu aydınlatılamamış olsa bile, örneğin ağaçkakanın boynundaki bir kemik yapısının, insandakinden farklı olarak boynun çevresini saracak şekilde yaratılarak, adeta bir emniyet kemeri görevi yaptığı farkedilmiş. Araştırmacılar benzer bir korumayı insanlar için sağlayabilmek için ağaçkakanlara bakarak bir ürün geliştirmişler bile. Bauer bandı adlı bu ürün boynu hafif sıkarak beyinden dönen kan miktarını biraz yavaşlatma yolu ile beynin şişmesine ve kafatası içerisinde daha sıkı oturmasına ve dolayısı ile darbeler sırasında sarsılmanın azalmasına yol açar. Sporcuların bir kısmında görülen beyin hasarlarına ağaçkakanlardan esinlenerek geliştirilen bu tür ürünler bir nebze olsun faydalı olabilecek gibi görülüyor.
…
Benzer şekilde beyin yapıları korunan farklı hayvan türleri de mevcuttur. Örneğin bazı yaban koyunlarının boynuzları ile birbirine saatte 50-60 km hızla vurmalarına rağmen beyin hasarı yaşamamaları güzel bir örnektir.
Saniyede 150 m hızla suya dalan bazı kuş türleri de benzer şekilde özel mekanizmalar ile korunmaktadır. Bu kuşların beyninin ön kısmındaki bir hazne şok emici özelliği ile bu müthiş hızla suya dalmalarına rağmen beyinlerini korumaktadır.
İşte bilim adamları hayvanlardaki bu koruma mekanizmalarını inceleyerek, insanlardaki spor veya kaza gibi durumlarla meydana gelen kafa travmaları için koruyucu mekanizmalar geliştirmeye çalışmaktadır.
Tabiattaki bu olağanüstü yaratılış örneklerine tefekkürle bakarken, bir yandan da yetkili mercilerin, Müslüman bilim adamlarının, tabiatı inceleyerek insanlara faydalı olacak şeyleri geliştirecekleri bilimsel ortamı sağlamada daha aktif olmaları gerektiğini hatırlatmamız gerekir. Çünkü genellikle Müslüman olmayan bilim adamları böyle örnekleri inceleyerek faydalı şeyler geliştirirken, benzeri çalışmaların Müslüman bilim adamları tarafından yapılamamasının sebeplerini ve çarelerini düşünmemiz gerekmektedir.
Kaynak:
1. https://www.forbes.com/sites/nicolefisher/2016/01/06/bird-brains-why-dont-woodpeckers-get-concussions/#5546ecde4256