İ’lem Eyyühel-Aziz! (Ey aziz kardeşim, bil ki!) “Ey nefis! Seni tutup düşmekten muhafaza eden Zat-ı Kayyum’a dayan. Senin mevcudiyetinden dokuz yüz doksan dokuz parça Onun uhdesindedir. Senin elinde yalnız bir parça kalır. En iyisi o parçayı da Onun hazinesine at ki rahat olasın.”
(Mesnevî-i Nuriye, Zerre)
Açıklama:
Organlarımızın hepsini Allah yarattığı gibi, onların çalışmasına yardım eden bu alemi de yine O yaratmıştır. Yani, güneş de Onun mahluku, göz de. Havayı da O yaratmış, akciğeri de.
Bunların ne yapılmalarında ne de vazife görmelerinde bize bir iş düşmüyor. Aynı şekilde, ruhumuz da Allah’ın mahluku, onun bütün fonksiyonları da yine Allah’ın ihsanıyla ortaya çıkıyor. Düşünmemiz, hafızamızı çalıştırmamız, işitmemiz, görmemiz hep Allah’ın ihsanıyla ve onun iradesiyle. İçimizde ve dışımızda cereyan eden bu kadar çok işten bizim sadece bir hissemiz var, o da irademizi hayra yahut şerre yönlendirmemiz. Biz bir işe meyledip, cüz’i irademizi o işin olması yönünde sarf ettikten sonra, bütün işler Allah’ın külli iradesiyle, muhit ilmi ve kudretiyle yaratılıyor.
Buna göre, “Senin elinde yalnız bir parça kalır. En iyisi o parçayı da Onun hazinesine at ki rahat olasın” ifadesini, “Sana verilen o cüz’i tercih hakkını da, nefsinin isteği istikametinde değil, Allah’ın rızasına uygun olarak kullan” şeklinde anlamamız gerekiyor.