En Mühim Şey İçin ''Buldum! Buldum!'' Diyebilmek

“…Arşimed, yıkandığı hamamdan kendini dışarı atıp; ‘evreka.. evreka..’ (buldum.. buldum..) diye bağırarak sokağa fırlayıp, deli gibi koşmuş!..”

Acaba Arşimed o zaman neyi bulmuştu da, kendini böylesine kaybetmişti?

Arşimed’le ilgili, onun adını taşıyan fizik kanunuyla birlikte bazen bahsedilen bu eski ve meşhur hikâyenin ayrıntısı kısaca şöyledir:

Milattan iki asır kadar önce, Sicilya kralı saray kuyumcusuna bir miktar som altın vererek bundan kendisine bir taç yapmasını istemiş; ancak vermiş olduğu miktardaki som altının içine kuyumcusunun o tacı yaparken daha ucuz metaller karıştırıp hile yaptığından şüphelenmiş. Bu şüphesini araştırmasını da Arşimed’den istemiş.

Arşimed, o tacın yapılmasında altın hırsızlığı ile ilgili bir hile olup olmadığını nasıl anlayabileceğini günlerce düşünmüş ve bir gün hamamda tamamen su dolu küvetin içine girdiğinde su küvetten taşınca, bu meseleyi nasıl çözebileceğini bulmuş olmanın sevinciyle, yukarıda bahsedildiği şekilde ‘Evreka.. Evreka..’ diye bağırarak sokağa fırlamış!..

Arşimed daha sonra, Sicilya kralının kendisine verdiği görevle ilgili olarak, tamamen su dolu bir kaba tacı daldırdığında taşan sudan bulduğu tacın hacmini, taçla aynı ağırlıktaki som altının aynı şekilde bulduğu hacmiyle karşılaştırmış. Neticede, kuyumcunun yaptığı tacın som altınla aynı ağırlıkta olmasına rağmen tacın hacminin daha fazla olmasını delil olarak kullanarak, tacın yapılırken içine altından daha hafif ve ucuz metallerin karıştırıldığını ve kuyumcunun hile yaptığını ispatlamış. Arşimed bu düşüncesinden hareketle, suyun kaldırma kuvvetinin nelere bağlı olduğunun matematik ifadesini de keşfetmiş ve bu, o tarihten beri “Arşimed Kanunu” diye anılarak fizik kitaplarına geçmiş. 

•••

Okullarda ilköğretimden itibaren verilen laik eğitim şeklinin tesiriyle, cisimlerin suda yüzmesinden bahsedilince öğrencilerin büyük çoğunluğunun çağrışımla hatırına gelen sadece Arşimed ve “Arşimed Kanunu” olur.

Halbuki bütün kâinatla birlikte Arşimed’i ona bazı kabiliyetleri emanet olarak vererek yaratmış, o emanetleriyle belirli bir müddet yaşaması için onu bu dünyaya göndermiş, belli bir müddet bu dünyada yaşatmış ve onun bu dünyadaki hayat müddeti esnasında vücudunun tüm atomlarını, moleküllerini, hücrelerini, organlarını ve bütün bunlarla birlikte de Kendisinin yaratıp çalıştırdığı “akışkanların kaldırma kuvvetiyle ilgili Arşimed Kanunu” olarak bahsedilen kanunu keşfeden beynini de yaratıp çalıştıran Allah (cc.) olduğu halde, bu en mühim husus üzerinde okullarımızdaki laik eğitim sisteminde ekseriya hiç durulmamaya ve düşündürülmemeye çalışılır.

Evet Arşimed, Milattan ikibin yıl önce, yıkandığı hamamdan kendini dışarı atıp:

“Evreka.. Evreka..” (Buldum.. Buldum..) diye bağırarak sokaklarda deli gibi koşmuş…

Bu bilgi, bize emanet olarak verilmiş olan aklımızı yerinde ve iyi kullanmamıza ve aklımızla, Arşimed’in bulduğundan daha önemli hakikatleri bulmamız gerektiği konusuna dikkati çeken çarpıcı bir anekdot olarak hafızamızda kalsa, belki bize çok daha fazla faydalı olabilir. Çünkü akıl, insana Allah (cc.) tarafından, en mühim hakikati bulmak için verilmiştir; onunla bulunacak hakikat, Arşimed’in bulduğu ve binlerce yıldır onun adıyla anılan, suyun ve diğer sıvıların kaldırma kuvvetinin nelere bağlı bulunduğunun keşfedilmesiyle ilgili hakikat olabileceği gibi, ondan çok daha mühim ve kıymetli hakikatler de olabilir ve olmalıdır.

Kâinatta insan aklının bulabileceği en büyük hakikat ise, Allah’ın (cc.) varlığı ve birliği, yani ‘tevhid’ hakikatidir. Asıl onu bulmalı; bulunca da tabii ki Sicilyalı Arşimed’in delileri andırır şekilde yaptığını(!) taklit değil, belki bizim kültürümüzden Yunus Emre gibi:

“Ballar balını buldum, kovanım yağma olsun…” diyebilmeli ve mutlaka o en mühim hakikatle hayatımızın sonuna kadar yaşamaya çalışmalıyız.