Bağışıklık sisteminin önemli bir organı: DALAK

Vücudumuzda pekçok organ vardır. Bu organlar bizim bilgimiz ve irademiz olmadan çok hassas görevleri yaparlar. Hem de en güzel şekilde… Biz de bu sayede hayat fonksiyonlarımızı rahatça yerine getiririz. İşte insana karşı rahmetini, düşünenlere karşı ilmini ve kudretini bu şekilde gösteren Allah’ın (cc.) bize hizmet ettirdiği bu organlardan biri de ‘dalak’tır.

Dalak insan vücudundaki hârika organlardan biridir. Dalağımız genellikle sessiz ve derinden çalışır, öyle ki çoğu insanın hayatı boyunca onun varlığından haberi bile olmaz. Fakat bazen çok koşup yorulan çocuklar ve gençler sol böğürlerinde bir ağrı hissi ile durup, dinlenme ihtiyacı duyar ve “dalağım şişti” derler. Duydukları ağrı gerçekten de dalağa aittir. Antrenmansız bir insan, birdenbire zorlu bir fiziksel aktiviteye başlarsa dalakta göllenen kan, dalağın şişmesine ve dalak zarının gerilmesine sebep olur, işte ağrının sebebi bu zarın (kapsülün) gerilmesidir. Bu ağrı, kişiyi durup dinlenmeye sevk eden ve biraz sonra da kaybolan tamamen zararsız bir belirtidir.

Dalak vücudumuzun neresinde?

Dalak, karın boşluğunun sol üst tarafında, göğüs kafesinin altında, mide ve sol böbreğimize komşu, yumruk kadar bir organ olarak yaratılır. Yaklaşık olarak boyu 12, eni 8 cm olup, ağırlığı 150-200 gr kadardır.

Yumuşak ve gevrek bir yapısı olduğundan travmalarda, özellikle trafik kazalarında yırtılmasına ve iç kanama yapmasına sık rastlanır. Yani dıştan görünen bir yara veya yırtık olmasa da gelen darbe dalak veya karaciğerde bir kanamaya sebep olabilir. Bu yüzden bütün trafik kazalarında hastaneye sevk yapılır.

Dalağın başlıca görevleri

Burası işin en hayrette bırakan yönüdür. Görünüşte et bile denemeyecek, yumuşak ve ıslak sünger gibi basit bir maddeyi Rabbimiz ne işlerde çalıştırır ve bize nasıl hizmet ettirir? Nimetlerini bir et parçasıyla nasıl tattırır? Şimdi bunları görelim:

1) Dalak, anne karnında iken alyuvarların yapıldığı yerdir. Doğumdan sonra bu görevini kemik iliğine devreder. Kemik iliğinin yetersiz kaldığı bazı durumlarda kısmen yeniden kan yapımını üstlenir. Herşeyi tesadüf olarak görenlere, bu organların bu görev teslimini nasıl yaptığı, nasıl karar verip anlaştıkları sorulabilir elbette…

2) Dalak, bademcikler ve lenf bezleri gibi vücudun bağışıklık sisteminin bir parçasıdır. Akyuvarların bir çeşidi olan lenfositler ve bazı antikorlar burada yapılır. Pıhtılaşmada rol oynayan trombositler burada saklanır. Yani tam bir ordugâh gibi hizmet verir.

3) Dalak, bir çeşit kan süzgecidir, kan buradan geçerken bir filtrasyona uğrar ve temizlenir. Yaşlanan veya zedelenen alyuvarlar burada yakalanır ve parçalanır. Hemoglobinden açığa çıkan demir ise yeniden kullanılmak üzere kemik iliğine gönderilir. Çeşitli yollardan dolaşıma karışan bakteriler, bazı antikorlar tarafından sarılır ve işaretlenir. İşte dalak bunları da yakalayıp imha eder.

Bağışıklık sisteminin önemli bir organı

Bazı hastalıklar dalağın büyümesine sebep olur. Böyle durumlarda dalak 750- 1000 gr bir ağırlığa ulaşabilir. Normal halinde göğüs kafesinin altında iken, bu durumda karın boşluğuna doğru uzanır ve ele gelmeye başlar. Dalağın büyümesine sebep olan başlıca hastalıklar arasında sıtma gibi bazı mikrobik hastalıklar, tümörler, siroz ve bazı kan hastalıklarını sayabiliriz.

Dalak, çok kan alan bir organdır, böyle durumlarda biyopsi gibi teknikler iç kanama riski taşır. Fakat dalağın komple çıkarılması daha güvenli olup, genellikle bu yol tercih edilir. Dalaksız insan normal ömrünü tamamlayabilir. Fakat bağışıklık sisteminin önemli bir organı artık eksik olduğundan hasta bunun şuurunda olarak yaşamalı, yani mikrobik hastalıklara karşı daha titiz, daha dikkatli olmalı ve bu maksatlar için hazırlanan bazı aşılardan da yararlanmalıdır.