TR EN

Dil Seçin

Ara

Çağımızın Derdi: Niçin Unutuyoruz?

Bazı besinler beynin çalışmasını direkt olarak etkiliyor. Parlak zekânın, unutkanlığın ya da güçlü hafızanın perde arkasında aldığımız gıdalar gizlidir denilse doğru olur.

 

Bazı besinler beynin çalışmasını direkt olarak etkiliyor. Parlak zekânın, unutkanlığın ya da güçlü hafızanın perde arkasında aldığımız gıdalar gizlidir denilse doğru olur. İşte beynimizle besinler arasındaki ilginç ilişkiyi gösteren birkaç örnek:

Bir sınava girmeden önce ya da yoğun düşünmeniz gereken zamanlarda şekerli yiyecekler mi yersiniz? Geç saatlere kadar çalıştığınız zamanlar konsantrasyonunuzu toplamak için kahve mi içersiniz? Kimimiz bu tür önlemlerin psikolojik olduğunu düşünsek de yapılan araştırmalar birçok gıdanın beynin çalışmasını doğrudan etkilediğini göstermiştir.

Beynimiz tıpkı bir orkestra şefi gibidir. Vücudumuzdaki sinir iletilerinin bir hücreden diğerine taşınmasını yönetiyor. Bunu yaparken sinirsel iletici denilen kimyasal maddeler salgılıyor. Vücudumuzda milyarlarca sinir hücresi var. Beynimiz, bedensel, duygusal ve davranışsal konularda tüm mesajları bu kimyasal maddeler aracılığıyla, ilgili hücrelere gönderiyor.

Ne var ki, bu önemli görevi yapması için beynin besinlere gereksinimi var. Yediğimiz gıdaların besin değeri kan yoluyla tüm vücuda yayılmadan önce ilk olarak beyne ulaşıyor. Beyin, hangi besinin ne kadar yararlı olacağını bildiği için bu konuda çok seçici davranıyor. Kan/beyin bariyeri dediğimiz koruyucu zırh, beyne giren tüm besinleri kontrol edip yararlı olanları kendine seçiyor ve kalanları kan yoluyla vücudun diğer taraflarına gönderiyor.

Beynin bu seçici özelliğinden yola çıkılarak yapılan araştırmalarda, bazı besinlerin beynin performansını artırıp çalışma gücünü destekleyerek unutkanlığa ve hafıza fonksiyonlarına iyi geldiği kanıtlanmıştır. Son araştırmalarda ise, gıdaların türü kadar miktar ve kalitesinin de zihinsel performansı ve insanın davranışlarını etkilediği daha belirgin olarak ortaya çıkmıştır.

 

Beslenmemizde nelere dikkat edelim?

Beynin performansını artıran en önemli öğün kahvaltı deniliyor. Nitekim düzenli olarak kahvaltı yapan kişilerin diğerlerine oranla daha başarılı ve verimli oldukları biliniyor. Kahvaltı alışkanlığı olmayan kişilerde konsantrasyon kaybı çok oluyor.

Yalnızca kahve içmek uykuyu açsa bile, vücuda enerji ve besin öğesi sağlanmıyor. Üstelik kahve, daha sonra alınan bazı besinlerin vücutta kullanımına engel oluyor. Bu yönü ile kahveye bir anlamda besin hırsızı gibi bir gözle bakabiliriz. Çünkü bazı vitamin ve mineraller alınan fazla kahve sayesinde mide ve bağırsakta emilemiyor. Böylece insan bir süre sonra kendini yorgun hissetmeye başlıyor. Ayrıca kahve, matematiksel ve mantıksal becerileri de olumsuz yönde etkiliyor.

Yoğun bir güne başlarken; peynir, süt, yumurta gibi protein içeren besinler, kepekli ekmek ve şekersiz çay ya da meyve suyundan oluşan bir kahvaltı ile güne başlamak iyi bir tercih olsa gerek.

Beyni yalnızca kahvaltı etkilemiyor elbette. Diğer öğünlerde yenen bazı gıdaların da beyin üzerinde etkisi var. Proteinli gıdalarda bulunan trozin isimli aminoasit hızlı düşünme, enerjik olma ve motivasyon gibi katkılarla daha verimli çalışmamıza sebep oluyor. Karbonhidratlı besinler, beynin enerji kaynağı olan glikozu temin ediyor. Bunun yanı sıra pek çok vitamin ve mineraller beynin normal gelişimi ve çalışması için gerekli.

 

Unutkanlığı önleyici besinler hangileridir?

Beynin sürekli aktif olması, dikkat ve konsantrasyon açısından formda olması yediğimiz yiyeceklere bağlı. Yumurta, içerisinde taşıdığı lesitin ve kolin maddesi sayesinde güçlü bir hafıza koruyucusu olarak yenmeli. Yıllarca kolesterolü yüksek hastalara boşuna yasakladığımız bu mucizevî gıdayı, unutkanlıktan şikâyetçi olan insanlar gönül rahatlığı ile deneyebilirler. Kısaca özetlemek gerekirse protein, karbonhidrat, vitamin ve minerallerden oluşan bir beslenme programı ile beynin performansını artırmak mümkün. Balık, yeşil yapraklı sebzeler, lahanagiller ve tahıl içerikli bir diyetle günümüzde hayli yaygınlaşan unutkanlık sorununu çözebilirsiniz. Genç yaşlarda başlayan, pek önemsemediğimiz hafif unutkanlıkları bu basit önlemlerle yenebiliriz.

Farklı bir hastalık olan Alzheimer hastalığının son yıllarda giderek artması nedeniyle yapılan araştırmalarda, kolin adlı maddenin hafıza depolanmasında önemli rol oynadığı, eksikliğinde ise unutkanlığın devreye girdiği ortaya çıktı.

Bu hastalara kolin açısından zengin olan yeşil yapraklı sebzeler, soya fasulyesi ve süt yanında yumurta sarısı, lahanagiller özellikle de karnabahar ve sakatatları tavsiye ederek lesitin maddesi verilmesi ile unutkanlıklarının azaldığını biliyoruz.

Öğrenme yeteneğini geliştiren ve hafıza için hayatî önem taşıyan kolin maddesi, anne sütünde bol miktarda bulunuyor. Beynin hafıza ile ilgili bölümünün, bebeklikte yeterli kolin alınması ile gelişebileceği gerçeğinden yola çıkarak bebek mamalarına kolin maddesi eklenmektedir. Kolin, anne sütünden sonra en çok soya ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, karnabahar ve yumurta sarısında bulunuyor.

Sağlıklı beslenmenin yanı sıra sabah ve akşam 30’ar dakikalık yürüyüş yapmak ya da egzersiz yapmak da çok faydalı bir beyin çalıştırıcısı olur. Ayrıca beynimizin de yeterli oranda oksijen alması için egzersize ihtiyacı var. Bu nedenle bol bulmaca çözmek gibi beyin jimnastiği dikkatinizi geliştirip hafızanızı güçlendirecektir.

 

Unutkanlığı önleyici başka tedbirler

Unutkanlığı yenmek ve hafızayı güçlendirmek için tavsiye edilen kuru üzüm ile sadece beynimizin esas yakıt maddesi olan doğal glikoz almıyoruz. Aynı zamanda bol miktarda lif ve B kompleksi vitaminler flavunoid ve antioksidanları da almış oluyoruz. Kuru üzüm yanında kuru kaysı, kırmızıbiber, çilek, portakal, ceviz, fındık gibi gıdalarla belleğimizi kuvvetlendirebiliriz.

Hafıza gücünü azaltan sakinleştirici ilaçları, ağrı kesicileri, dikkat yoğunlaşmasını engelleyen alerjik ilaçlardan uzak durmalıyız.

Dikkat ve konsantrasyonumuzu azaltan, uykusuzluk, stres, yorgunluk, sigara, alkol, kahve, işlenmiş rafine gıdalar ve oksijeni az ortamlardan da uzaklaşmalıyız.

Unutkanlığın etkilerinden kurtulmak için de plânlı yaşamak, işleri önem sırasına göre düzenlemek, not tutmak, belli zamanda belli şeyleri alışkanlık haline getirmeye çalışmak da faydalı olacaktır.

Aldığımız bu tedbirlere rağmen beyin fonksiyonlarımızla ilgili, unutkanlık, dikkat eksikliği, konsantre olamama gibi hafızamızdan kaynaklanan çeşitli sorunların üstesinden gelemiyorsanız, bu problemin çözümünde bir uzmandan yararlanabilirsiniz.