Kış soğuklarında toprağın altında kalan tohumlar acaba bu şiddetli soğuklardan nasıl korunuyorlar?
Bitkiler, zor koşullarda yaşamlarını sürdürebilmelerini sağlayacak uyku ya da dinlenme (dormansi) durumu denilen özel bir mekanizmaya sahiptirler. İçinde koca bir ağacı saklayan tohumlar da, zor şartların oluştuğu dönemlerde metabolizma faaliyetlerini azaltarak yani bir anlamda uykuya geçerek daha dayanıklı bir hal alırlar.
İnsan düşünmeden edemiyor: Toprak altında yarı ölü vaziyette bekleyen tohumlar, şartların kötüye gittiğinden nasıl olup da haberdar olmakta ve önlem almaktadırlar? Saati ve duyu organları olmayan toprak altındaki bu tohumlar uyanma vaktinin geldiğini nasıl hesaplamaktadır? Evrimciler, bitkilerin zor koşullarda yaşamalarını sağlayan bu özelliklere sahip olmalarına “Bitkiler istenilmeyen dönemlerde yaşamlarını garantiye almak için mekanizmalar geliştirmişlerdir.” gibi gülünç bir açıklama getirmektedirler.
Dormansinin Bilimsel Açıklaması
Dormansi denilen bu olayın gerçekleştirilmesinde absisik asit (ABA) adlı bir hormon rol alır. Allah’ın bitkilere bahşetmiş olduğu bu hormonun varlığı sayesinde tohum içinde fonksiyonlar yavaşlar; tohumun dokularındaki su miktarı azalır, hücrelerinde solunum minimum seviyeye çekilir. Bu aşamada ne beslenme ne de büyüme olmaz. Öyle ki on yıllarca hatta yüz yıllarca uyku durumunda kalan ve sonra filizlenen tohumlar vardır.
Derin Bir Uyku Mu Yoksa Sırlı Bir Hazırlık Mı?
Uyku durumundaki tohumlarda canlılık faaliyetleri tamamen durmamıştır aslında. Bu evrede, sonbaharda ekilen tohumların baharda çimlenip yeşermesi için uzun kış mevsimi boyunca toprak altında olağanüstü gizli bir hazırlıklar yapılmaktadır. Dormansi, tohumun toprak altına girip zahiren ölüp çürüdüğü; gerçekte ise bir sümbülün hayatına yoğrulduğu bir süreçtir.
Bu kış şartları tohum kabuklarını zayıflatıp çatlatmakta ve filizlenmeye hazır hale getirmektedir. Kışın zahirî yüzü soğuktur, ama batinî yüzü rahmet ve büyük nimetlere hazırlıktır. Çünkü kış olmadan toprak altında bulunan tohumlar çatlayıp sümbüllenemezler; dolayısıyla bahar da olmaz.
İnsanoğlu tabiatı gözlemleyerek tohumlardan ders çıkarmış olmalı ki, kendisi de tabiatı taklit ederek soğuk (ıslak) katlama denilen yöntemi keşfetmiştir: Genellikle uyku ihtiyacı gösteren tohumlarda, tohum kabuğunun geçirgensizliğinden kaynaklanan engelleri aşmak amacıyla tohumlar; soğukta (1-4oC) ve rutubetli, fakat iyi havalanabilen kum, turba, yosun gibi ortamlarda tutulur. Böylece tohumlar çimlenmeye hazır hale getirilmiş olur.
İnsanoğlu bu bilgiyi keşfederken Allah’ın verdiği akıl nimetinden istifade etmişler. Peki beyni ve aklı olmayan tohumların, uykuya geçmesini sağlayacak bir sistemi keşfetmesi, bu mekanizmayı kendi içinde kurması, sonra da bunun için gerekli olan genetik bilgiyi kodlayarak bunu hücrelerine yerleştirmesi ve bu bilgiyi gelecek nesillere aktarması nasıl mümkün olur? O halde tohumlardaki tüm bu işlerin, sonsuz bir ilim sahibi, Hakîm ve Müdebbir bir zat tarafından yapıldığını kabul etmek aklın gereğidir.
Bu noktada son söz olarak Kur’an’ı dinleyelim ne diyor: “Şimdi ekmekte olduğunuz (tohum)u gördünüz mü? Onu sizler mi bitiriyorsunuz, yoksa bitiren Biz miyiz? Eğer dilemiş olsaydık, gerçekten onu bir ot kırıntısı kılardık; böylelikle şaşar kalırdınız.” (Vakıa Suresi, 63-65)