Helal Turizm Nasıl Olur?

Helâl Turizm, işletmecilerin ve pazarlamacıların iştahını kabartan yepyeni bir niş pazardan global pazara doğru yelken açmaktadır.

İslam ülkelerinin refah düzeylerinin artması ve buna paralel olarak eğitim düzeylerinin yükselmesi, küreselleşme ile birlikte iletişim araçlarının çoğalması Müslümanların dünyevi beklentilerini de yükseltmiştir. Cebinde fazladan harcanacak parası olan insan, içindeki merak duygusunun tahrikiyle önce seyahat, sonra dinlenme, sonra da eğlenme arzusunu tatmin etmek istemektedir. İslamî hassasiyeti olan bir insanın bu arzusunu dinen ‘helâl’ olan bir yaklaşımla tatmin etmek istemesi gayet insani bir yaklaşımdır.

İşletmelerin isimlendirilmesinde yapılan tesettür oteli, İslamî otel, Müslüman otel, İslamî seyahat acentası gibi kavramlar yanlış olarak kullanılmaktadır. Otelin veya seyahat acentasının tesettürlüsü veya İslamî’si olmaz! Aslında bütün bu kavramlardan maksat “bu tesiste veya işletmecilikte helâl anlayışa dikkat edilmektedir” denilmek istenmektedir. O halde ‘helâl turizm’ veya ‘helâl turizm anlayışıyla işletilen işletme’ veya ‘helâl konseptli işletme/otel’ demek daha uygun olacaktır.

Ülkemizde Helâl Turizm

Ayrıca İslamî hassasiyetleri bir kalıba koymak ve herkesin takva beklentilerini aynı düzeyde karşılamak zor bir durumdur. Helâl Turizm işletmecilik esaslarında ortaya konmaya çalışılan standartlar ancak asgari ölçütleri oluşturabilir.

Helâl turizm konseptinde hizmet verebilecek işletmeler, hizmet ve ürün sunum tarzlarıyla İslamî esaslara göre işletilebilecek olanlardır. Yani sundukları hizmet ve ürünleri İslamî esaslara uygun halde olan ya da İslamî esaslara uygun hale getirilebilecek işletmeler ‘helâl turizm’ konsepti içerisinde yer alabilirler.

Türkiye’de helâl turizm genellikle katılımcıların dinlenme, eğlenme amacıyla çoğunlukla denize kıyısı olan ve deniz-kum-güneş üçlüsünün öne çıktığı destinasyonlarda veya sağlık turizmi kapsamındaki kaplıcalarda İslamî kural ve inanışlara uygun hizmet veren konaklama işletmelerini tercih ederek turistik faaliyetlerde bulunması şeklinde gerçekleşmektedir.

Helâl Turizmin Standartları

Helâl Turizm Sertifikası, yetkili kurumlar tarafından turistik ürün ve hizmetlerin İslamî kurallara uygun olması durumunda verilen bir belgedir. Bu ürün ve hizmetlerin, üretim, hazırlama ve tüketimi sırasında İslam dinine aykırı, helâl olmayan unsurlar içermemesi gerekmektedir. Bir turizm işletmesi helâl sertifikasını aldıktan sonra, sertifika aldığı kurumların belirlediği helâl logosunu kullanabilir. Sertifikanın alındığı kuruma göre kullanılan logolar farklılık gösterebilmektedir.

Türkiye’de helâl turizm sertifikası konusunda devletin henüz bir düzenlemesi bulunmamakla birlikte, TSE’nin konuyla ilgili hazırlık çalışmaları devam etmektedir.

İslam İş birliği Teşkilatına bağlı olan İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsünün (SMIIC)1 merkezi Türkiye’dedir. SMIIC, İslam İş birliği Teşkilatı üye ülkeleri arasında standartların uyumlaştırılması ve üye ülkelerdeki uyumlaştırılmış standartların gerçekleştirilmesi, ticarette teknik engellerin kaldırılması ve böylece kendi aralarında ticareti geliştirmeyi amaçlamaktadır.

Konaklama işletmelerine helâl sertifika veren kuruluşlardan birisi GİMDES’dir. GİMDES (Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalama Araştırmaları Derneği) ve bu derneğe bağlı iktisadi işletme kurumu (GİMDES Helal Ürünleri Araştırma Enstitüsü) ülkemizde helâl ve sağlıklı ürünleri araştırma ve sertifikalandırma çalışmaları yapmak üzere kurulmuş bir sivil toplum kuruluşudur.

Türk Standartları Enstitüsü (TSE) 2013 yılında başlatmış olduğu “Helâl Hizmet Belgelendirmesi” çalışması Eylül 2015 tarihi itibari ile ihtisas grubunda konuşulan konular arasında yer almaktadır. İslam Ülkeleri Standardizasyon ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) ise teknik komitede “TC5-Turizm ve İlgili Hizmetler” konusu başlığı altında görüşmeler devam etmektedir. Komitede yer alan ülkeler ise; Kamerun, Gambiya, İran, Senegal, Sudan, Tunus ve Türkiye’dir.¹

Helâl turizm sertifikası veren diğer kuruluş ise Dünya Helâl Birliği (World Halâl Union/WHO)’dur. Dünya Helal Birliği, Şubat 2010 yılında Bursa’da kurulan bir sivil toplum kuruluşudur.

Dünya Helâl Birliği’nin fonksiyonu, tükettiği gıda ve ürünler konusunda tüketicilerde farkındalık oluşturmak, doğru bilinçlenmelerine yardımcı olmaktır. Bu bağlamda akademisyenlerin önderliğinde gıda ve ürünlerle ilgili kapsamlı araştırmalar yapmış, bu araştırmaların sonuçları hakkında Dünya genelinde birçok konferans, seminer, panel, fuar gibi etkinliklerle insanlığın bilinçlenmesine yardımcı olmaya çalışmıştır.

Turizm ile ilgili Dünya Helal Birliği, İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü’nün (OIC/SMIIC) helâl genel standardını ve helâl turizm standardını, ISO 22000:2005, FSSC 22000 gıda güvenliği standardını kapsayan içerikleri uygulamaktadır. DHB, helâl turizm ile helâl hizmet ve güvenli gıdaya ulaşmayı, tüketicinin tercihine saygılı olmayı ve güvenli helâl ürünlerle güvenilir bir tatil yapılmasını hedeflemektedir.²

Uluslararası Helâl Turizm Kuruluşu

Uluslararası arenada en bilinen helâl turizm sertifikasını online olarak veren Crescentrating adlı kuruluştur. Crescentrating, helâl otel değerlendirme sistemi, otellerin sundukları hizmetleri ve tesisleri, seyahat edenlerin ihtiyaçlarını helâl açıdan karşılayıp karşılamadıklarını değerlendirerek puanlama yapan sistemin adıdır. Bu derecelendirme sistemi; oteller, tatil köyleri, özel konaklama tesisleri, tur operatörleri ve seyahat acentaları, hastaneler, alış veriş merkezleri, kongre merkezleri, SPA merkezleri, tema parkları ve cruiseler/yüzen oteller için dünyaca tanınan bir değerlendirme standardı sağlar.

Helâl otellere yönelik Crescentrating değerlendirme sistemi, otellerin sundukları hizmetleri ve tesisleri seyahat eden Müslümanların ihtiyaçlarını helâl açıdan karşılayıp karşılamadıklarını değerlendirerek puanlama yapan sistemin adıdır. Bu sistem otellerin helâlliğini değerlendiren bir sistemdir. Bu sistem seyahat yapan Müslümanlar için helâl dostu hizmetleri ve imkânları sunan otelleri seçmenizi sağlar. Bu sistem otelin helâl hassasiyetini 1’den 7’ye kadar derecelendirerek ölçer ve 1 en düşük 7 en yüksek ölçüm puanıdır. Bu değerlendirme 6 farklı alandan oluşmaktadır. Bu alanlar; namaz imkânları, helâl yiyecek imkânları, otel odasının İslamî kriterlere uygunluğu, Ramazan ayı hizmet imkânları, oteldeki helâl olmayan aktivite seviyelerinin yanında helâl eğlenme imkânlarından oluşmaktadır.

Ürün Ve Hizmetlerin Helâl Olma Kriterleri

Mesela, namaz (ibadet) imkânları açısından otel şu şekilde değerlendirilir; namaz vakit panosu, odalarda kıble yönü, mescitlerin kullanılabilirliği vb.

Helâl yiyecek imkânları açısından; Müslüman bir turist için helâl gıdaya ulaşılabilirlik çok önemlidir. Otelin helâl yiyecek imkânı otelin helâl gıda ürünleri kullanıp kullanmadığı ve yiyeceğin işlenmesinin helâl olup olmadığı şeklinde değerlendirilir.

Otel odasının İslami kriterlere uygunluğu; otel odasında tuvaletin ve banyonun dinen uygun olması ve abdest alma imkânı ve abdest suyunun temizliği, odada seccadenin bulunması ve kıble yönünü belli eden işaret bulunması şeklinde değerlendirilir.

Otelin Ramazan hizmetleri; otelin sahur ve iftar imkânı sunması şeklindedir.

Oteldeki helâl olmayan aktivite seviyesi; otel değerlendirilirken, 6. veya 7. hilal yıldız düzeyini belirlemek için helal olmayan faaliyetlerinin olmaması otele bir hilal yıldız derecesi sağlamak için dikkate alınır. Bunlar arasında; otelde alkol olup olmaması, kumar oynanıp oynanmaması, yetişkin kanallarının olması vs.

Eğlence imkânları ve hizmetleri; burada değerlendirilen, tesiste yüzme havuzu, SPA gibi başlıca alanların bay ve bayanlar tarafından ayrı ayrı kullanılabilir olmasıdır.³

Kaynaklar:

1. www.smiic.org

2. www.dunyahelalbirligi.org

3. www.crescentrating.com

4. Arpacı, Özgür ve O. Batman (2015), Specifying the Relationship Among Perceived Service Quality, Customer Loyalty and Customer Value of the Halal Hotels in High Season, Turizm Araştırma Dergisi (Turar), Cilt: 4, Sayı: 1.

5. Arpacı, Özgür ve O. Batman (2015), Helal Konseptli Otel İşletmelerinin Yüksek ve Düşük Sezonda Algılanan Hizmet Kalitesinin Müşteri Sadakati ve Müşteri Değeri Üzerine Etkisi, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi (Soid), 12(3).

6. Arpacı, Özgür, K. Uğurlu ve O. Batman (2015), Helal Konseptli Otel İşletmelerine Yönelik Yapılan Müşteri Şikâyetleri Üzerine Bir Araştırma, Bartın Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 11, Sayfa:181-198.