Bir Şifa Kaynağı Balık

 

Kur'an-ı Kerim'de bazı gıdaların İlahi Kudret'in açık delili olduğu nazara verilirken, bazı gıdaların da insanlar için önemli bir rızık ve şifa sebebi olduğu belirtilir. Yüce Kitabımızda ismi geçen, hatta yenmesi tavsiye edilen gıdalardan biri de balıktır. Bu yazımızda balığın şifa vesilesi olması yönünü ele alacağız.

 

Balık yağı kolesterol düşürücüdür

İnsanlardan, ''Kolesterolüm var, yağlı bana yasak'' gibi sözleri çok duyarız. Kanda kolesterol yüksekliği kalp damar hastalıkları için önemli bir risk faktörüdür. Kolesterolün de iyisi ve kötüsü vardır. Balık eti, kanda yüksek olması istenen iyi kolesterolün (HDL) yükselmesine, düşük bulunması istenen kötü kolesterolün (LDL, VLDL) ise düşmesine sebep olur.

İşin ilginç yanı; diğer hayvanların yağları koesterolü yükseltirken balık yağının düşürmesidir. Bundan dolayı da kolesterol düşürmek için yağlı balık tavsiye edilir. Belli oranda balık yemekle veya balık yağı almakla kolesterol düşürmek için kullanılan ilaçlara ihtiyaç kalmayacağı belirtilir. Bunun için balıklarda bulunan omega3 yağ asidinin günlük 1 g kadar alınması veya bu miktarı ihtiva edecek kadar balık yenmesi gerekir. 1 g omega3 yağ asidi de yağlı balıkların bir porsiyonundan alınabilir.^1-2

 

Balık yağı damar sertliğini önler, damar açıcıdır

Özellikle yaşlılarda ve kanında fazla kolesterol olan insanlarda damar sertliği sık görülen bir hastalıktır. Damar tıkanıklığı, özellikle de kalp damarlarının daralması veya tıkanması, kalp krizlerine ve ani ölümlere neden olur ve tüm dünyada oldukça yaygındır. Balık yağına, damar elastikiyetini artırarak damar sertliğini önleyici, kan basıncını düşürücü ve düzenleyici özellik verilmiştir. Dahası, balık veya balık yağı, damarların daralmasını veya tıkanıklığını önlemekle kalmayıp daralmış damarları da açıcı özellikte yaratılmıştır.^3-4

 

Balık yağı kalp ritimlerini düzenler, ani ölüm oranlarını azaltır

Gıda tüketim alışkanlığına bağlı olarak kanda omega6/omega3 oranının yüksek olması kalp ritminin bozulmasının temel nedenidir. Ayçiçek, mısır ve yerfıstığında omega6 yağ asitleri, balık, ceviz ve fındık gibi gıdalarda ise omega3 yağ asitleri fazladır.

İşte balık yenmesi kanda omega6/omega3 oranının düşmesine ve kalp ritimlerinin düzenlenmesine sebep olur. Mesela omega6/omega3 oranının 4/1 olması, kalp ve damar hastalıkları ölüm oranını %70 azalttığı tespit edilmiştir.⁵ Kalp damar hastalıkları ve kalp ritim bozuklukları gibi sebeplerden kaynaklanan ani ölümler; önceden belirtisi olmayan bir saat içinde ölümle neticelenen vakalardır ve özellikle gelişmiş toplumlarda çok daha yaygındır.⁶ Son zamanlarda yapılan çalışmalar balık yağında bulunan omega3 yağ asitlerinin kalp hastalıklarından kaynaklanan ani ölümlerin güçlü bir önleyicisi olduğunu, özellikle düzenli balık tüketenlerde ani ölüm vakalarının çok daha az görüldüğünü göstermiştir.^3-7-8 Mesela günlük yaklaşık 1 g EPA+DHA (Balıklarda yaratılan iki önemli yağ asidi) alınması veya bu miktarı ihtiva edecek kadar balık yenmesi kalp hastalıklarından kaynaklanan ani ölümlere karşı koruyucu etki göstermektedir.⁹

 

Balık yağı kalp krizi ve kalp nakli sonrası da şifadır

Kalp krizi geçirmiş hastaların balık yağı tüketmeleri ikinci kriz ihtimalini azaltır. Kalp krizinden sonra bir yıl boyunca günlük 1 g omega3 yağ asidi alınması veya bu miktar omega3 yağ asidi ihtiva edecek kadar balık tüketilmesi paravastatinden (koroner kalp hastalarının kullandığı bir ilaç) daha koruyucudur.^10-11 By-pass ameliyatı ve kalp nakli olan kişilerin günlük 4 g omega3 yağ asidi almaları veya bunu sağlayacak kadar balık tüketmeleri kesilmiş damarların iyileşmesini, birbirine kaynamasını hızlandırır ve burada meydana gelebilecek doku emilimini ortadan kaldırır.

Ayrıca balık yağı, kalp naklinden sonra oluşabilecek ve oldukça riskli olan hipertansiyona karşı da koruyucu özelliktedir.¹²

 

Balık yaşlılar için de tavsiye edilen gıdadır

İnsan yaşlanınca linoleik ve linolenik asitlerden daha uzun zincirli aşırı doymamış yağ asitlerinin sentezlenmesi yavaşlar veya kısmen durur. Bundan dolayı ihtiyaç olan bu önemli yağ asitleri dışarıdan besinlerle alınmalıdır. Balık yağı zengin omega3 kaynağı olduğundan özellikle yaşlılar daha sık balık tüketmelidir. Balık tüketen yaşlılarda bunama, unutkanlık gibi yaşlılıkla ilgili rahatsızlıklar daha az görülür. Özellikle orta yaşın üzerinde yağ tüketiminin sınırlandırılması tavsiye edilirken, yağlı balık veya balık yağı tüketimi teşvik edilmektedir.¹³

 

Balık eti Alzheimer, depresyon gibi zihnî hastalıklardan korunmaya vesiledir

Beyin hücrelerinde omega3 yağ asitleri oranının düşmesi depresyon, hafıza kaybı ve şizofreni gibi problemlere yol açar. Halüsinasyon gören insanlara 6 ay boyunca günde 2 g EPA verilmiş ve şizofren belirtilerinin %85 oranında azaldığı tespit edilmiştir. Ayrıca balığın Alzheimer hastalığına karşı da koruyucu olduğu bildirilmiştir.¹⁴

 

Balık yağı astım ve romatizmal eklem hastalıklarını önleyici özellikte yaratılmıştır

Alınan gıdalardaki omega6/omega3 oranının 5/1 olması astım hastalığının, 3/1 olması ise romatizmal eklem hastalıklarının gelişimini önlemekte, hatta iyileştirici etki görülmektedir.⁵

 

Kaynaklar:

1. Gama vd. 2002, Ann Clin Biochem., 39(6), 609-611

2. Simon vd. 1995, Am J Epidemiol., 142(5), 469-476

3. Nestel vd. 2002, Am J Clin Nutr., 76(2), 326-330

4. Toft vd. 1995, Ann Intem Med., 23(12), 911-918

5. Simopoulos, 2002. Biomed Pharmacother, 56(8), 365-379

6. Leaf, 2001, J Nutr Health Aging, 5(3), 173-178

7. Albert vd. 2002, N Engl J Med. 346(15), 1113-1118

8. Skerrett ve Hennekens, 2003, Prev Cardiol., 6(1), 38-41

9. Jouven vd. 2002, Circulation, 104(7), 756-761

10. Marchioli vd. 2001, Lipids, (36), 119-126

11. Simopoulos, 1997, Can J Physiol Pharmacol., 75(3), 234-239

12. Nordoy vd. 2001, Lipids, 36, 127-129

13. Jouven vd. 2001, Circulation, 104(7), 756-761

14. Conquer 2000, Lipids, 35, 1305-1311