TR EN

Dil Seçin

Ara

Hayvanlarda Eş Seçimi

Bu yeryüzü misafirhanesine sürekli yeni misafirler gelir. Bu gelmeler ise, her işinde nice hikmetler sergileyen Yaratıcının koyduğu bir kanunla, yani doğum ya da bir yumurtadan çıkma şeklinde olur. Bu harika olay ise, bir aile çatısı altında gerçekleşir. Ailenin kurulmasında da eş seçimi çok önemlidir. Acaba hayvanlar eşlerini nasıl seçerler?

 

Hayvanlar âleminde de eş seçme konusu önemlidir. Bu seçim ise gelişigüzel değil, bazı kriterlere göre yapılır. Genel olarak seçici taraf dişilerdir.

Bu konuda Scientific American dergisinin Nisan 1998 sayısında yayımlanan yazıya göre, eş seçimi söz konusu olduğunda seçici cins dişilerdir. Bunun tahmin edilen bir nedeni, erkeklerin milyonlarca sperm üretirken, dişilerin çok az yumurta hücresi üretmesidir. Ayrıca dişiler, doğacak yavruyla daha çok ilgilendikleri için daha seçici bir durumdadırlar.

 

Gösterişli olmak önemli

Çoğu canlı türünde dişiler en gösterişli erkeği seçerler. Burada seçimde rol oynayan kriter, erkeğin sağlıklı olmasıdır. Çünkü sağlıklı bir eş, neslin devamı için en uygunudur. Sağlığın en belirgin ölçütü de gösteriştir.

Böylece, bazılarının yanlış olarak içgüdü dediği, doğrusu sevk-i ilahi ile ya da Yaratıcının verdiği duyguyla en sağlıklı eş seçilerek sağlıklı yavrular için gerekli şartlar hazırlanmış olur. Ve kuşaklar boyu sağlıklı nesiller, gösterişli eserler yaratılmış olur.

 

Doğru eşi bulmak

Genelde seçici olan dişi, seçim işleminde iki tane görev üstlenir.

İlk olarak, eş olmaya lâyık bir erkek arayıp bulmak zorundadır. İçinde yaşadığı topluluk eğer çok seyrekse veya düşmanların varlığı dişinin rahatça gezinip aradığı doğru eşi bulmasını engelleyecekse, dişi rastladığı erkeği eş olarak kabul edip etmeme kararını vermek zorundadır.

Bazı eş seçme sistemlerinde, dişi, bir grup uygun erkeği karşılaştırarak seçim yapar. Örneğin, bahar mevsimi başlarında, erkek orman tavukları “lek” olarak adlandırılan çiftleşme alanlarında toplanırlar ve şişerek kendilerini dişiye beğendirmeye çalışırlar. Dişi tavuk da, bu erkekleri izler, özelliklerini karşılaştırarak karar verir. Çiftleşmenin ardından dişi, leki terk eder ve kuluçkaya yatacağı yuvaya döner.

Erkekleri karşılaştırmak aslında hayvan aklını aşan çok zor bir iştir. Çünkü dişiler o an gördükleri erkeklerin özelliklerini, daha önce görmüş olduklarıyla da karşılaştırarak karar verirler. İsviçre’deki Bern Üniversitesi’nden Theo C. Bakker ve Manfred Milinski, dikenli balıkların dişilerinin, o an gördükleri ve daha önce görmüş oldukları erkekleri karşılaştırarak bir seçim yaptıklarını buldular.

Şöyle bir baktığımızda, hayvanlar âleminde genel olarak erkekler, dişilerden daha gösterişli yaratılırlar. Bunun sebebi olarak-kimse alınmazsa-kendilerini dişiye beğendirerek “seçilen” olma çabası içinde olan erkeklere Yaratıcının bir yardımı olarak düşünülebilir.

 

Dişinin elindeki tüyolar

Dişinin neden seçici taraf olduğu ve bu olayın nasıl başlayıp geliştiği sorusu bilimsel olarak yanıtlanabilmiş değildir. Bazı durumlarda dişiler, en gösterişli ve en renkli erkeği fazla ilgi çekici olduğu için seçerler.

Öte yandan, birçok türde eş seçimi çok daha karmaşıktır. Birçok kuş ve memeli türünde, erkek seçme, güçlü görünen, yaşama şansı fazla olan ve yavrunun yaşama şansını artıracağı varsayılan erkekler seçilir.

Kırlangıçlar üzerinde araştırma yapan Paris CNRS’den Anders P. Moller, dişilerin özellikle uzun kuyruklu erkekleri tercih ettiklerini gördü. Araştırmacılar, uzun kuyruklu erkeklerde kan emici parazitlerin kısa kuyruklulardakinden daha az olduğunu buldular. Bu parazitler kuştan kuşa kolaylıkla geçebileceğinden, çiftleşecek olan dişi, uzun kuyruklu kırlangıcı seçerek kendisine parazit geçme riskini ve böylece daha sağlıklı yavrular meydana getirme olasılığını da artırıyordu.

Görüldüğü gibi bu iş, kuş beynini aşıyor. Bütün bu olaylar, daha güzel eserlerini şuurlu misafirlerine gösterip kendisini tanıtmayı isteyen Yaratıcının sevkiyle sürüp gidiyor.

 

En cesur benim eşim! 

1975 yılında Tel Aviv Üniversitesi’nden Amotz Zahavi, dişilerin çevreye uyumlu olan yani cesur görünen erkeklere önem verdiğini söylemişti.

Bu özelliği doğrulayan kanıtlar, Trinidadian balığı üzerine yapılan araştırmada tespit edildi. Avcı bir balık, bir grup erkek Trinidadian balığına yaklaştığında, Trinidadian balıkları bu potansiyel tehlikeye ihtiyatla yaklaşarak düşmanı deniyordu.

Böyle riskli davranışa birçok başka türde de rastlanmıştır. Davranış etnologları, erkeklerin bu şekilde davranarak, aslında dişilerine ne kadar cesur olduklarını kanıtladıklarını ileri sürüyorlar. Laboratuar çalışmaları da, etrafta dişi olmadığı zamanlarda hiçbir erkek balığın “kahraman” olmaya yanaşmadığını gösteriyor.

 

Tecrübeli olanı taklit et! 

Araştırmalar, taklit gibi sosyal faktörlerin de eş seçimini etkilediğini gösteriyor.

Bir grup İskandinav araştırmacı, siyah tavuklarda taklidin eş seçimine etkilerini incelediler. Araştırma, dişi tavukların, özellikle çevresinde fazla dişi bulunan erkeği seçtiklerini gösterdi. Yani dişiler, daha deneyimli olan büyüklerinin eş seçimini taklit ediyorlar. Çünkü taklit etmek bir çeşit zaman kazancı ve vakit israfını da önlüyor.

Evet, daha tespit edemediğimiz nice ölçülerle hayvanlar âlemi eş seçimini yapmaktalar. Akılsız ve şuursuz oldukları halde, bu kadar isabetli hareket edebilmeleri gösteriyor ki, bu işin içinde, hiçbir yarattığını başıboş bırakmayan Allah’ın (c.c.) yardımı var. Ya da Âlemlerin Rabbi, eserlerini yaratırken, hayvanları böylece sevkediyor. İnsanoğlu bu kadar aklıyla, eş seçiminde bocalarken, hayvanlar, fıtratlarına yerleştirilen “doğru seçim” kodlarıyla doğru tercihte bulunup, nesillerini en güzel şekilde devam ettiriyorlar. 

Ne demeli; menfaat, heves, hayal perdelerini aşıp, Rabbimizin bize de verdiği imkânları kullansak en doğru seçimleri de yapacağımız bir gerçek.
 

Kaynaklar:

- Scientific American, Nisan 1998;

- http://www.muratkaymak.com/?&Bid=496628