TR EN

Dil Seçin

Ara

Beynimizi Geliştirmenin Yolları / Kur’an Okumak ve Öğrenmek Beyni Nasıl Geliştirir?

Beynimizi Geliştirmenin Yolları / Kur’an Okumak ve Öğrenmek Beyni Nasıl Geliştirir?

Beyin birçok fonksiyonu beraber yerine getirebilen peltemsi kıvamda, yaklaşık 1,5 kg ağırlığında bir organımızdır. Vücut hareketlerimizin kontrol edilmesi, organlarımızın düzenli çalışması yanında öğrenme, düşünme ve hatırlamadan sorumlu organımızdır.

Beyin birçok fonksiyonu beraber yerine getirebilen peltemsi kıvamda, yaklaşık 1,5 kg ağırlığında bir organımızdır. Vücut hareketlerimizin kontrol edilmesi, organlarımızın düzenli çalışması yanında öğrenme, düşünme ve hatırlamadan sorumlu organımızdır.

İnsanoğlu 86 milyar beyin hücresinin (nöron) neredeyse tamamına sahip bir şekilde dünyaya gelmektedir. Ancak bu nöronlar arasındaki bağlantıları sağlayan dentritler (dallar), bu aşamada henüz yeterli düzeyde sinaps (hücreler arasındaki bağlantı) oluşturmamıştır. Yetişkin bir insanda, her bir nöron diğer nöronlarla 15.000 sinaptik bağlantı kurabilmektedir. Beyindeki 86 milyar nöronun yapabileceği bağlantı sayısı (86.000.000.000 x 15.000) insanı hayrete düşürüyor. Bu da beynin ne kadar fazla kapasitesinin olduğu, bu kapasiteyi kullanmanın insanın elinde olduğunu ve bunu kullanmaktan sorumlu da gösteriyor.

 

Beynimizi Geliştirmek Mümkün mü?

Beyinde bulunan 86 milyar nöron yani beyin hücresi, tüm insanlarda bulunan yaklaşık sabit bir değerdir. Beyin hücrelerinin tekrar yeniden yaratılması bazı istisnalar dışında mümkün değildir. “Nöron sayısını artıramayacağımıza göre beynimizi geliştirmek için elimizden ne gelir?” diye bir soru aklımıza takılabilir.

Beyin hücresi sayımızı—bazı istisnalar dışında—artırmamız mümkün değilse bile, bu sayıyı koruyacak önlemler almakla beraber, beyin hücreleri arasındaki bağlantıları (sinaps) artırmak mümkündür. Çünkü bu bağlantılar bizi zinde kalmamıza ve ileri yaşlardaki muhtemel nörolojik hastalıklardan korunmamıza sebep olur.

 

Peki bu nasıl olacak? Beyin hücrelerimiz arasındaki sinaps denilen bağlantıları nasıl artıracağız?

Zihinsel egzersizler ve buna eşdeğer etkinlikler beyinde sinirsel bağlantı havuzunu zenginleştirir. Bağlantı sayısını en çok artıran şeyler; yorum yapmak, tekrar yapmak, yeni şeyler öğrenmek, alışkanlıkları terk ederek rutini değiştirmektir. Evden çıktıktan sonra dönerken farklı yolu tercih etmek bile rutini değiştirmektir ve Efendimizin (sav) tatbik ettiği bir metottur. 

Bu tariflere uyan yapabileceğimiz birçok aktivite bulunmaktadır. Ve günümüzde birçok aile çocuklarını bu tarz aktivitelere yönlendirmektedir. Bunlardan herkesçe bilinenler; bireysel veya takım sporları, zeka oyunları, satranç ve müzik enstrümanları çalmak gibi etkinliklerdir. Bunlar dışında da birçok aktivite beyni geliştirir. Mesela Kur’an okumayı öğrenmek beyni geliştiren önemli aktivitelerdendir.

Kur’an Okumayı Öğrenmek Beyni Nasıl Geliştiriyor?

Kur’an öğrenmek için, alışık olunan ve soldan sağa okunup yazılan Latin alfabesi değil, sağdan sola okunup yazılan bir alfabe üzerinde çalışmak söz konusudur. Her zaman kullandığımız alfabeden farklı bir alfabe öğrenmek beyni rutinlerden kurtarmak ve bağlantı sayısını artırmak demektir. Bu başlı başına beynin daha fazla bağlantı yapmasını ve gelişmesini sağlar.

Ayrıca Kur’an okurken kendine özel kuralları, farklı mahreçler, farklı miktardaki uzatmaları, bir sonraki harfe odaklanma, duraklama ve bunun gibi Latince eğitim almış kişiler için farklı deneyimler ile beynin yeni bağlantılar yapmasına ve kendini zorlamasına yardımcı olur.

Özellikle Türkçe’de veya diğer dillerde olmayan farklı telaffuzlar, peltek sesler, genizden gelen sesler, ayn ğayn telaffuzları, beynin dil ile olan bağlantılarını da geliştirir. Bunlar aynı zamanda farklı dilleri öğrenmek için de temel yapıtaşlarıdır.

Kur’an okumak özellikle yeni başlayanlar için ciddi konsantrasyon gerektirir ve bu sürekli çalışma, hayatın diğer alanlarında da konsantrasyona ulaşmayı derece derece kolaylaştırır. Ayrıca Kur’an’daki ritim çocukların denge ve sinir sisteminin gelişmesinde önemli bir faktördür.

Kur’an ‘okumanın’ böyle faydalı etkileri olduğuna göre, Kur’an veya Osmanlıca ‘yazmanın’ etkileri daha fazladır. Çünkü bu durumda motor beceriler de gelişime başlar ve beyin her yönlü olarak değişir ve gelişir.

 

Beynin Bunama ve Bilişsel Bozukluklara Karşı Korunması

Beynimizde, iki yarıküreyi deyim yerinde ise birbirine bağlayan ve etkileşimi sağlayan ve multitasking (çoklu görev) dediğimiz eşzamanlı işlerin yapılmasından sorumlu korpus kallosum adında çok önemli bir yapı vardır ve bu yapı için bunu geliştiren aktivitelerde bulunmak gerekir.

Yukarıda zikredilen aktiviteler ve Kur’an okumayı öğrenmek bu bölgeyi en fazla geliştiren aktivitelerdendir. Duyguları işleme, sorunlar karşısında çözümler geliştirme ve yabancı dil öğrenmede olduğu gibi, yeni bir görevi gerçekleştirmede daha yüksek bir performansın ortaya çıkmasını sağlar. Beyinde bu yeni bağlantıların oluşması yaşlılıkta görülen bunama ve diğer bilişsel bozukluklarla karşılaşma riskini yaklaşık %60 oranında azaltır.

 

Hafızlık Eğitimi Bilişsel Yetenekleri ve Duygusal Durumları Yükseltiyor

Hafızlık Kur’an-ı Kerîm’in tamamının ezberlenmesidir. Yapılan bir çalışmada, hafızlık eğitiminin beyin üzerindeki etkisi incelenmiştir. Hafızlık eğitimini tamamlayanlarda bazı parametrelere bakılmıştır. Bakılan parametrelerden; sürekli dikkat, seçici dikkat, muhakeme yeteneği, görsel hafıza, tepki hızı ve kalitesi gibi bilişsel yetenekler ile duygusal durumların Hafızlık eğitimi tamamlandıktan sonra anlamlı olarak yükseldiği saptanmıştır.

Hz. Âişe radıyallahu anhâ’dan rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Kur’an’ı gereği gibi güzel okuyan kimse, vahiy getiren şerefli ve itaatkâr meleklerle beraberdir. Kur’an’ı kekeleyerek zorlukla okuyan kimseye de iki kat sevap vardır.” 

Yukarda belirtildiği gibi Kur’an okumayı öğrenmek beyni geliştiren önemli aktivitelerdendir. Efendimiz (sav) de bunu teyit eder tarzda “Kur’an’ı kekeleyerek zorlukla okuyan kimseye de iki kat sevap vardır” buyurarak Kur’an öğrenmenin önemine vurgu yapmıştır.

Cenab-ı Hakk, hepimizi Kur’an öğrenen ve okuyup hayatına düstur yapanlardan eylesin…

 

Kaynaklar:

1. Buhârî, Tevhîd 52; Müslim, Müsâfirîn 243. Ayrıca bk. Ebû Dâvud, Salât 349;  Tirmizî, Fezâilu’l-Kur’ân 13; İbni Mâce, Edeb 52

2. Foster-Deffenbaugh, L. A., (1996). Brain Research and its Implications for Educational Practice, A Dissertation, Brigham Young University, Hawaii.

3. Motorcortical excitability and synaptic plasticity is enhanced in professional musicians. J Neurosci. 2007 May 9;27(19):5200-6.

4. Necip Kutlu, Temel Kaçır, Beste Menteşe ve diğerleri (2019) Hafızlık ve Beyin, Cilt: 17, Sayı: 3. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.

5. Steele CJ ve diğerleri (2013). Early musical training and white-matter plasticity in the corpus callosum: evidence for a sensitive period. J.Neurosci. 2013 Jan 16;33(3):1282-90.