“Görecek gözü olan için, dünya hâlâ ilk günkü kadar tazedir ve henüz keşfedilmemiş yeniliklerle doludur.”
— Thomas Huxley, İngiliz biyolog ve eğitimci
***
OTOMATİK VİTESLİ KÖPEKBALIKLARI
Yüzerken hızlı manevralar yapabilmeleri için köpekbalıklarının anatomik yapılarının limitlerini sonuna dek zorladıklarını biliyor muydunuz? İskeletleri kemik yerine kıkırdaktan oluştuğu için normalde hantal olmaları gerekirdi. Ama hiç de öyle görünmüyorlar. California Üniversitesi biyomekanik uzmanı Adam Summers’a göre, köpekbalıklarına muhteşem bir yüzme ve hız kabiliyeti kazandıran bir özellikleri var: Hızlanmak istediklerinde bir otomobil lastiği gibi şişiyorlar!
Summers, köpekbalıklarının sırt bölgesine basınç ölçen cihazlar yerleştirdi ve sonra laboratuarın devasa havuzunda yüzmelerini takip altına aldı. Köpekbalıklarının hızları arttıkça derilerine uygulanan basınç da arttı. Artan basınç köpekbalığının derisini sertleştiriyor ve balığın daha hızlı yüzmesine yardımcı oluyordu. Köpekbalıklarının derileri yavaş yüzdüklerinde sertleşmiyor ve bu onlara maksimum hareket olanağı tanıyor. Hızlı yüzmeye başladıklarında ise âdete bir vites sistemi devreye giriyor ve balığın derisi sertleşip şişerek ona çok daha hızlı gitme olanağı sağlıyor.
***
DÜNYA NASIL NEFES ALIYOR?
NASA’nın Terra uydusundan alınan bilgiler sayesinde, ilk defa Dünya’daki bitkilerin fotosentez yaptıkları alanlar ve yaptıkları fotosentezin miktarı devamlı takip edilebiliyor. Fotosentez denen bu kimyasal olay, havanın nefes alınabilir olmasını sağlarken bir yandan da Dünya ikliminin ayarlanmasına yardımcı olmaktadır.
Terra, bilgileri, yansıtılan Güneş radyasyonu, ısı ve diğer hava koşulları sayesinde elde ediyor. Sonra da bilim adamları, bu verileri dünyanın neresinde bitkilerin daha çok karbondioksit emdiklerini bulmak için kullanıyorlar.
Uzmanlar Terra’dan alınacak bilgilerin bilim adamlarına ve halka eşit derecede faydalı olacağını iddia ediyor. Mesela bu bilgiler sayesinde, okyanusta emilen karbondioksitin ve ortaya çıkan oksijenin hesaplanması mümkün olacak ve böylece okyanustaki bitki yiyen canlıların ne kadar yiyeceğinin olduğu belirlenip bazı bölgelerdeki aşırı avlanma engellenebilecek.
***
TATLI YE, SINIFINI GEÇ!
Amerika’da testlerde öğrencileri devamlı düşük not alan okullar, belki de en eski doping yöntemine başvuruyorlar artık; “verdikleri öğle yemeklerinde öğrencilerinin aldıkları kalorileri artırıyorlar.” Amerika Araştırma Enstitüsü’nde çalışan iktisatçı David Figlio, en kötü notlara sahip bölgedeki 23 ilkokulun menülerini, öğrencilerine karbonhidrat vermeye başlamalarından itibaren bir ay boyunca takip etti.
Yüksek miktarda şekerin test sonuçlarına olumlu yansıdığı gözlendi. Bölgedeki yüksek miktarda kalori veren okullarda beşinci sınıf matematik geçiş oranları %11 ve tarih dersindeki geçiş oranı da %6 oranında arttı.
Sonuçlardaki başarı Figlio’yu şaşırtmamış anlaşılan. “Yüksek şeker oranlarıyla kısa süreli zihinsel gelişimin arasında bir bağ olduğu zaten biliniyordu.” diyor Figlio. Okulların yaptıklarının yasadışı olmadığını belirtirken de ekliyor; “Artık test günlerinde üçüncü sınıftaki kızıma birkaç kurabiye fazladan yedireceğim.”
***
UZUN BOYNUN AVANTAJLARI
Uzun boyunlular, kendi türleri içinde diğerlerinden daha gelişmiştir. Bu sayede yüksek yerlerdeki diğer hayvanların ulaşamadığı yiyeceklere daha rahat ulaşırlar. Üstelik, yerdeki yiyeceklere de boyunlarını rahatlıkla eğerek ulaşabilirler. Su yüzeyindeki yiyecekleri de çok rahat toplayabilirler. Uzun boyunlu hayvanlar, bu özellikleri sayesinde diğerlerinden daha obur olurlar.
Mesela flamingolar, uzun boyunları sayesinde, göl suları üzerindeki yiyecekleri rahatlıkla filtre edebilirler.
Develer ve deve kuşları ise, boyunları sayesinde, alçaktaki yeni bitmiş ot ve çalılıkları yerler. Ama hiçbir uzun boyunlu hayvan çok uzun ağaçların en üst noktasına kadar ulaşamaz. Buradaki yiyecekler sadece maymunlar ve böcekler içindir. Bir de ağaçlara uzanma konusunda en kabiliyetli olanlar o meşhur boyunları ile tanıdığımız zürafalardır.